Cẩm nang

Nhật Bản đang chuẩn bị áp dụng hình thức quản lý hành chính bằng hệ thống " My number" (con số của tôi =con số cá nhân= Mã số cá nhân). Gần đây trong cộng đồng người Việt quan tâm đến Nhật Bản cũng bắt đầu bàn tán về chuyện này. Không hiểu vô tình hay cố ý mà có nhiều nơi giật tít khiến người đọc hiểu rằng hình thức quản lý này chỉ nhằm để thắt chặt quản lý người nước ngoài, rằng sau khi Nhật áp dụng hình thức quản lý này thì lưu học sinh hết còn đi làm thêm (làm chui) được nữa. Bên cạnh đó cũng có vài trung tâm du học khẳng định rằng "My number" không ảnh hưởng gì đến việc làm thêm của lưu học sinh cả.


Để rộng đường dư luận, Thông Tin Nhật Bản xin tóm tắt lại một số thông tin chính về "My numer".

1/"My number" là gì?

"My number"(tiếng Nhật là 個人番号=Mã số cá nhân) được định nghĩa là một con số cá nhân gồm 12 chữ số được cấp cho chính phủ Nhật cấp cho công dân Nhật Bản và người nước ngoài cư trú hợp pháp tại Nhật nhằm thống nhất các thông tin về thuế, bảo hiểm, thu nhập...

Gần đây số người Việt Nam sinh con tại Nhật hay đưa con qua học tại Nhật tăng lên nên chắc nhu cầu thông tin về nhà trẻ, trường mẫu giáo tại Nhật cũng tăng lên. Để đáp ứng nhu cầu đó, xin tóm tắt sơ lược về giáo dục mầm non tại Nhật.

Nhìn chung ở mức độ tổng quát thì tương đương với Việt Nam và các nước khác, Tại Nhật cũng tồn tại hình thức giáo dục nhà trẻ, trường mẫu giáo và trường mầm non. Nhật không có nhà trẻ (chỉ nhận chăm trẻ dưới 3 tuổi) như ở Việt nam mà lại tồn tại trường mầm non. Trường mầm non tại Nhật gọi là Hoikuen(保育園) hay Hoikusho(保育所) nhận trẻ từ lúc mới sinh ra cho đến trước khi đi học tiểu học. Nghĩa là Hoikuen của Nhật cũng kiêm luôn chức năng của nhà trẻ và trường mẫu giáo như trường mầm non ở Việt Nam.

Trường mẫu giáo ở Nhật gọi là Yochien(幼稚園). Mẫu giáo ở Nhật cũng nhận trẻ từ 3 tuổi cho đến trước đi học tiểu học.

Trong khi trường mẫu giáo có thời gian nhận trẻ từ 9 giờ sáng đến khoảng 2 giờ chiều thì trường mầm non lại nhận suốt cả ngày. Và nếu như...

Thỉnh thoảng vẫn nhận được yêu cầu tìm hiểu về giá cả của mòn hàng nào đó tại Nhật và sau khi báo giá lại hay nhận được thắc mắc đại khái là "vì sao hàng hóa xuất xứ từ Nhật Bản mà giá tại Nhật lại cao (hơn cả nước ngoài)?". Hôm nay xin đưa ra vài ý kiến về vấn đề này:


1/Thực tế không phải như mọi người thường suy nghĩ:

Nhiều người cho rằng hàng hóa xuất xứ từ Nhật thì giá ở Nhật phải rẻ nhất. Nhưng, thực tế thì hoàn toàn không phải vậy. Thông thường hàng hóa được định giá theo mặt bằng giá cả, thu nhập của nơi bán. Vì vậy mà có nhiều mặt hàng mặc dù có xuất xứ tại Nhật nhưng giá ở Nhật vẫn cao hơn khi bán ở các nước khác bởi lẽ mặt bằng giá cả, thu nhập tại Nhật cao hơn nước khác rất nhiều.

2/Hàng sản xuất tại địa phương sẽ có giá rẻ:

Nhiều công ty Nhật có chi nhánh ở nước ngoài và họ tận dụng cơ hội giá vật liệu, nhân công rẻ để sản xuất sản phẩm mang thương hiệu của họ ngay tại nơi họ có chi nhánh và bán ra tại thi trường bản địa...

Do nhiều yếu tố mà khá nhiều người Việt Nam hiểu lầm về đất nước, con người và cuộc sống tại Nhật. Đã rất nhiều lần phải giải thích cho người này, trả lời cho người khác về vàinội dung liên quan đến vấn đề này rồi nhưng chưa có thời gian để tóm tắt lại. Hôm nay xin tóm tắt những phần chính để mọi người cùng cho ý kiến.

(Hình ảnh mang tính chất minh họa và không liên quan trực tiếp đến chủ đề bài viết)

1/Người Nhật luôn đúng:

Không hiểu vì lý do gì mà nhiều người Việt có khuynh hướng trọng ngoại. Do đó cách họ nhìn vào người Nhật cũng theo khuynh hướng này luôn. Những người học tiếng Nhật hay đi làm cho các công ty Nhật hay có câu cửa miệng "Nhật họ nói vậy" khi muốn chứng minh cho ý kiến của mình là đúng.

Thực tế thì người nước nào cũng là người cả nên cũng sẽ có khi đúng khi sai. Người Nhật cũng thế tùy người, tùy vấn đề mà sẽ có lúc đúng lúc sai. Vì lẽ đó hoàn toàn không nên kết luận theo kiểu phiến diện rằng : Nhật nói thế nên phải đúng!

2/Người Nhật tốt và rất...

Lần trước tôi đã có bài viết đề cập đến việc vì sao công ty Nhật hay soi nhân viên người nước ngoài.

Hôm nay, như đã hứa, xin đề cập đến vài điểm nhân viên người nước ngoài nên lưu ý để tránh/ thoát khỏi bẫy soi của công ty/ sếp Nhật.


Trước hết xin lưu ý một điều là việc tránh bẫy soi chỉ dành cho những người muốn tránh bị soi oan. Nghĩa là cho dù ngày ngày chăm chỉ làm việc nhưng lại vẫn bị công ty soi. Còn với những người có ý đồ nào đó thì hoàn toàn không thể tránh được sự soi mói kiểm tra của công ty.

1/ Biết người biết ta: Không thắng thì cũng sẽ khó bị thua.

Khoảng 90% nguyên nhân dẫn đến việc công ty Nhật soi nhân viên người nước ngoài nằm ở chỗ hiểu lầm do khác biệt văn hóa gây ra. Nhiều khi cả hai phía đều không có ý gì xấu nhưng do sách suy nghĩ, suy luận dựa trên hai nền tảng văn hóa khác nhau nên gây ra hiểu lầm và kết quả là tạo ra mối quan hệ...

Lao động người Việt Nam tại Nhật Bản vẫn thường kháo nhau về chuyện "nhảy" việc thì lương sẽ cao và điều kiện lao động sẽ tốt hơn. Bài viết này tôi xin đề cập đến vấn đề này bằng việc xoay quanh hai ý: Có thực sự "nhảy" việc tai Nhật lương sẽ cao hơn và điều kiện lao động sẽ tốt hơn không? Lý do tại sao "nhảy" việc lương lại cao hơn và liệu có rủi ro không?


1/ Có thực sử "nhảy " việc lương sẽ cao và điều kiện sẽ tốt hơn không?

Thực tế cho thấy đa số các trường hợp "nhảy" việc lương sẽ cao hơn lương công ty ký hợp đồng ban đầu. Lý do rất đơn giản là các trường hợp nhảy việc thường tìm một việc có lương cao hơn rồi sau đó mới "nhảy". Và có lẽ không ai dại gì nhảy từ chỗ lương cao xuống chỗ lương thấp cả.

Tuy nhiên cũng có nhiều trường hợp "nhảy" nhầm chỗ. Hay vừa nhảy ra khỏi công ty cũ và chưa kịp nhảy vào công ty mới thì công ty mới đã đổi ý và rút cuộc là phải bơ vơ tìm việc rồi nhi khi phải chấp nhận việc tệ hơn cả công ty ban đầu.

2/Lý do vì sao "nhảy" việc thì...

Gần đây tại Nhật Bản nhiều người Việt Nam ( chủ yếu là lưu học sinh và lao động) bị lừa khi sử dụng dịch vụ gia hạn thời gian hay chuyển đổi tư cách lưu trú (visa).Tôi xin tóm tắt lại mánh khóe của kẻ xấu cũng như nêu ra vài điểm mà người Việt chúng ta nên lưu ý để tránh bẫy lừa.


I/ Về mánh khóe:

Thường những kẻ xấu nhằm vào sự thiểu hiểu biết, nhẹ dạ của một số người Việt gặp thế bí về gia hạn hay chuyển đổi tư cách lưu trú tại Nhật Bản. Thường thì kẻ xấu sẽ tìm những người sắp hết hạn tư cách lưu trú hay thậm chí có những người đã trốn ra ngoài và hứa hẹn rằng họ có đường dây và có thể chạy visa gấp trong vòng vài ngày. Người cần gia hạn visa chỉ cần cung cấp ảnh, sơ yếu lý lịch và đóng tiền dịch vụ thì trong vòng vài ngày sẽ có tư cách lưu trú như ý muốn.

Đa số trường hợp họ đã giữ đúng lời hứa và đưa visa cho người cần đúng hẹn. Người cần cảm thấy yên tâm khi có visa. Tuy nhiên khi bị cảnh sát hỏi thăm và phải trình thẻ lưu trú (Thẻ ngoại kiều cũ) ra thì bị cảnh sát...

Mục đích cơ bản của lao động Việt Nam khi sang Nhật là làm việc kiếm tiền, cải thiện đời sống. Vì thế nên hầu như ai cũng quan tâm đến lương của mình là điều không có gì lạ cả. Tuy vậy, không biết từ khi nào mà trong giới lao động (kỹ sư và thực tập sinh)người Việt tại Nhật Bản lại lan truyền những thông tin sai với sực thực. Thông tin về việc lương khởi điểm cho kỹ sư tại công ty Nhật phải là 180000 Yên/ tháng. Và phải là lương tháng (chứ không phải lương giờ hay lương ngày) là một trong những thông tin sai lệch như thế.



Trước hết không có luật nào ở Nhật quy định công ty khi nhận người vào phải trả lương từ 18 0000 Yên và phải trả lương tháng cả. Vì thế nên cũng sẽ không có quy định nào cho việc công ty Nhật phải trả lương cho kỹ sư người Việt Nam từ 180000 Yên/ tháng trở lên cả.

Thay vào đó luật của Nhật quy định các công ty không được trả cho lao động mức lương thấp hơn mức lương tối thiểu...

Ở đây chắc hẳn mọi người đều đã có lần được đồng nghiệp hay cấp trên chiêu đãi. Nếu nhiều lần như vậy, chắc sẽ có cảm giác *ngại*. Vào những lúc như vậy, thử nói với đối phương câu này thì sao nhỉ: "Lần nào cũng được anh/chị chiêu đãi rồi thật là ngại quá, thi thoảng cũng cho phép tôi được mời anh/chị nhé! "、(「いつもごちそうになってばかりでは申し訳ないので、たまには私にも払わせてください」)

Vào thời điểm giáp năm mới này chính là lúc có nhiều dịp tiệc tùng liên hoan, vậy nên mọi người hãy cùng tham khảo cách ứng xử như dưới đây để có thể vui vẻ tiếp đãi mà vẫn giữ thể diện cho đối phương nhé!

1. Để cho đối phương thấy mình có ý định chi trả

- Tránh cảm giác ái ngại vì có khả năng lại được chiêu đãi bằng cách nói trước từ đầu "Hôm nay tôi mời đấy nhé!" (今日はごちそうするよ) . Trường hợp vẫn là đối phương trả tiền cũng cần phải hỏi lại về khoản tiền chi trả (おいくらですか？), nên chọn thời điểm thích hợp để hỏi trong bữa ăn hoặc sau khi ăn-trả tiền xong.

2. Tỏ lòng cảm ơn

- Nói lời cảm...

Chỉ còn khoảng một tuần nữa là người Nhật đón tết. Trong khi đó tết Việt (tết Âm lịch) thì vẫn còn rất xa ở phía trước. Quan sát phản ứng, thái độ của người Nhật và Việt đối với Tết tôi nhận ra vài điều khá thú vị nên xin chia sẻ cùng mọi người.

Hôm nay ở Nhật đã là 27 Tết. Nếu như là ở Việt Nam thì có lẽ mọi người đang nhộn nhịp chuẩn bị cho Tết rồi. Thế nhưng tại thời điểm này người Nhật vẫn miệt mài làm việc. Có vẻ như cuối năm ai cũng cố gắng hoàn thành nốt công việc của năm 2014 và họ quên luôn chuyện Tết sắp đến. Một số công ty Nhật cũng cho nhân viên nghỉ từ ngày hôm nay rồi nhưng đa số công ty làm việc đến ngày 29.Tại Nhật là thế nhưng ở Việt Nam thì mọi thứ hoàn toàn khác. Cách đây vài tuần khi tôi liên lạc về Việt Nam để bàn công việc thì lại nhận được câu đại loại "cuối năm rồi nên mọi người không có hứng làm việc nữa để ra năm đi...". Và, không phải một nơi trả lời như thế mà hầu như nơi nào tôi liên hệ cũng có câu tương tự.

Tốt xấu hay dở thì xin miễn bàn ở đây vì...

Ở đây chắc mọi người ít nhiều đều đã có dịp làm việc với người Nhật thông qua giới thiệu của ai đó hoặc được người Nhật nhờ để tìm người giúp họ nhỉ?

Thông qua giới thiệu trước hết là để tìm kiếm sự an tâm cho đôi bên và nhờ thế mà làm việc với nhau sẽ suôn sẻ hơn. Thế nhưng, bên cạnh đó cũng có khá nhiều phiền phức và khó chịu.

Không biết có phải xui xẻo hay không mà trước giờ Lo toàn gặp phiền phức khi giới thiệu người dù là đã suy nghĩ, chọn lựa và trao đổi thật kĩ lưỡng. Đến nỗi bây giờ khi được ai đó nhờ giới thiệu người là sợ luôn, không dám giới thiệu nữa.

- Gần đây mình có giới thiệu 2 kouhai cho một thầy người Nhật. Công việc là hằng tuần viết bài, được người Nhật chỉnh sửa và đăng lên website của Nhật. Cũng là 1 cơ hội để luyện viết sakubun nhưng ban đầu thì có vẻ ‘muốn làm’ nhưng dần dần thì chẳng thấy viết gì mấy. Và cái không hay nhất là không viết nhưng cũng không mail liên lạc để báo lý do, xin lỗi,....

Trước đó mình đã làm công việc...

Các thủ tục cần thiết khi chuyển việc ( chuyển nơi ở ) tại Nhật

Có lẽ trong quá trình làm việc tại Nhật, các bạn sẽ có đôi lúc phải thay đổi môi trường làm việc vì nhiều lý do khác nhau. Có thể là lương không đáp ứng đủ năng lực các bạn, có thể là do tình hình Công ty gặp khó khăn, có thể là còn nhiều cái nữa mà mỗi nhà mỗi cảnh. Nhưng có 1 điều chung mà các bạn phải làm trước và sau khi chuyển việc ( kèm theo chuyển nhà ) như sau :
A. Trước khi chuyển việc
1. Liên hệ với Công ty, nhờ Công ty cấp cho giấy chứng nhận thôi việc ( 退職証明書) . Trường hợp là các Công ty nhỏ lẻ không có mẫu sẵn, có thể search online.
2. Liên hệ bảo Công ty cấp cho cái 源泉徴収票
3. Đến ủy ban thành phố ( 市役所) nơi bạn sinh sống báo làm thủ tục cắt địa chỉ ( 転出届 ). Thủ tục này chỉ làm trong giờ hành chính và làm rất nhanh, bạn cần chuẩn bị sẵn địa chỉ nơi ở mới mang theo để điền vào đơn luôn nhé. Nếu chưa có thì để trống cũng được. Sau khi cắt xong người ta sẽ cấp cho bạn 1 tờ chứng...

Hơn mười năm tiếp xúc với khá nhiều lao động Việt Nam tại Nhật Bao gồm cả kỹ sư (kỹ thuật viên) và Tu nghiệp sinh (thực tập sinh), tôi được nghe cả than phiền lẫn khen ngợi về cuộc sống nơi đây. Xin sơ qua về một số nội dung mà người Việt chúng ta hay than phiền khi qua Nhật.

1/ Người Nhật ở Nhật không tử tế như người Nhật ở Việt Nam.

Theo đa số nhận xét mà tôi được chia sẻ thì người Nhật ở Việt Nam tử tế và cởi mở bao nhiêu thì người Nhật ở Nhật lạnh lùng và khép kín bấy nhiêu. Ngoài ra, một số người còn nêu ra lý do là "sau khi về Nhật thì người Nhật không giữ lời họ đã hứa ở Việt Nam"(1).


Việc người Nhật ở Việt Nam khác với người Nhật cũng là điều đương nhiên. Bởi lẽ người Nhật ở Việt Nam chỉ là thiểu số. Và khi họ ra nước ngoài du lịch họ đã khách sáo mà che đi những suy nghĩ thật của họ. Ngược lại, khi về Nhật thì họ mới thực sự thể hiện suy nghĩ, thái độ thực sự của họ.

Ngoài ra, đa số trường hợp khi qua Việt Nam là để phỏng vấn hay chỉ...

Chúng ta vẫn thường nghe bàn về chuyện người nước ngoài trong đó có cả người Nhật bị lừa ở Việt Nam hay bị người Việt Nam lừa khi đi du lịch hay trong các giao dịch làm ăn. Tuy thế có lẽ ít nghe đến việc người Việt Nam bị người Nhật lừa. Phải chăng người Nhật ai cũng tốt và chưa có người Việt nam nào bị người Nhật lừa?

Có lẽ lý số vụ này khá ít và có đi nữa thì với tâm lý sĩ diện và người Việt cũng có xu hướng giữ kín chuyện. Kết quả là hầu như không có thông tin về vấn đề này.

Trước hết tôi xin lỗi nhưng ai quá thần tượng người nước ngoài nói chung và người Nhật nói riêng và tin rằng họ tòan là người tốt. Xin thưa các bạn cũng có những người Nhật lưu manh. Đây cũng là điều tất nhiên thôi ở đâu cũng có kẻ tốt người xấu.

Tôi xin nêu ra một vài đặc điểm nhận dạng để tránh rơi vào tình huống ấm ức hay khó xử khi bạn giao thiệp làm ăn với người Nhật. Cũng xin lưu ý rằng đây chỉ là bài viết mở đầu và hy vọng nhận được sự đóng góp của mọi người.

Bây giờ xin...

Khi có cơ hội "thâm nhập" vào đời sống của một số người Việt đang làm việc tại Nhật thì thường vẫn hay nghe họ than phiền về việc công ty không "công bằng" và họ không được đối xử "bình đẳng". Thử suy ngẫm lại 1 chút thì thấy như sau:

Về tình huống để họ than phiền như trên thì có khá nhiều. Nhưng chung quy lại đa số là nằm ở việc khi quyền lợi của họ bị đụng chạm hay khi họ muốn có thêm quyền lợi. Ví dụ khi 1 nhóm người Việt cùng qua và cùng làm ở 1 công ty nào đấy nhưng có ai đó được công ty ưu ái trả lương cao hơn những người khác cũng sẽ nói rắng "bất bình đẳng" "phân biệt đối xử". Hay trường hợp trong tình hình khủng hỏang hiện nay ai cũng muốn đi làm và khi người Việt Nam ít được gọi đi làm và người Nhật hay người nước khác (nếu có) được gọi đi làm nhiều thì kết quả cũng là : "bị phân biệt đối xử, không công bằng!".

Thực tế và nguyên nhân nằm ở đâu?
Thực tế thì cái cảm giác "bất bình đẳng" đã nêu ra trên kia không phải không lý giải và thông cảm...

Có một khía cạnh vẫn hay được bàn đến khi làm ăn với công ty Nhật đó là " chữ tín". Chuyện này đã được nhắc lại khá nhiều ở đây đó. Thế nhưng có lẽ dù học thuộc lòng rồi nhưng khi vào cuộc thì rất nhiều công ty Việt Nam vô tình làm mất đi chữ tín này mà hoàn toàn không biết.

Định đi ngủ rồi nhưng lại mò vào đây vì cơn buồn ngủ không chịu đến! Xin nêu ra một vài chi tiết để chúng ta cùng suy nghĩ:

+ Thay vì nói chuyện lớn hay nói chuyện bé:
Phía Việt nam khi làm gì có khuynh hướng là "ăn to nói lớn"! Cái gì cũng đảm nhiệm được. Trong khi phía Nhật không cần một đối tác hoàn hảo mà cần một đối tác thật sự chuyên môn trong lĩnh vực họ đang cần. Vì thế thay vì cố gắng PR là " có thể đảm nhiệm được lĩnh vực A" " có thành tích trong lĩnh vực B" thì hãy cho họ thấy rằng "chúng tôi có thể đảm bảo hoàn thành công việc mà Quý công ty yêu cầu tỷ mỷ hơn cả mức yêu cầu".

+ Thay vì nói tổng thể thì hãy cụ thể hóa:
Tương tự như ở trên, thay vì nói ra một kế hoạch...

Dù có bài ở đây rồi! Nhưng có "kẻ" hỏi về vấn đề này nên sơ lược lại 1 chút. Và những bạn đã qua Nhật rồi góp thêm hộ cho đầy đủ thông tin nhé.

I. Về tinh thần:
Ai cũng thế lúc sắp đi xa sẽ vừa mừng vừa lo! Nhưng hãy yên tâm vì bao nhiêu người vượt qua được thì mình cũng làm được. Nói chung là mọi thứ sẽ ok.

Nhưng thời gian trước khi đi lưu ý đừng để bị cảm, va qụet gì kẻo lại phải hoãn thời gian đi lại thì hơi phiền.

II. Các thứ cần chú ý:

A. Hành lý mang theo:

1. Tiền:
Nên đổi ra tiền Yên. Vì mang tiền đô qua cũng sẽ rắc rối. Đổi tiền Yên thì nên đổi cỡ 10000-20000 là tiền 1000 yên để qua xuống san bay lúc mua sắm hay đi xe bus dễ xử lý hơn.

Mang theo bao nhiêu thì tùy hoành cảnh. Những người đi theo dạng học bổng thì chắc qua vài ngày là có học bổng nên không cần mang nhiều. Người đi làm thì nên mang theo cỡ 1 tháng sinh hoạt(khỏang 10 0000 yên) để đề phòng bất trắc...

Với sự phát triển khá nhanh về công nghệ và số người sử dụng, mạng Internet đã chiếm một vị trí khá quan trọng trong đời sống của người Nhật. Do đó nhìn từ một góc độ nào đấy, thì mạng internet cũng biểu hiện một mặt nào đó đặc tính văn hóa của người Nhật. Ở đây tôi xin giới thiệu về trang bán đấu giá của yahoo về nguyên tắc họat động, đăng ký, kinh nghiệm vv… và thông qua đó chúng ta sẽ có 1 cách nhìn về đời sống internet của người Nhật.


Giới thiệu chung:
Có lẽ nói đến yahoo thì có lẽ khỏang 99% người sử dụng internet biết đến dịch vụ tìm kiếm hay chat của trang này bằng tiếng Anh. Hiện nay ngoài trang tiếng Anh ra thì yahoo còn có các trang tiếng Hoa, Hàn, Nhật… Bài viết này đề cập đến dịch vụ bán đấu giá của trang yahoo tiếng Nhật. Cũng như trang yahoo tiếng Anh, trang tiếng Nhật cũng cung cấp các dịch vụ khác như chat, âm nhạc, mail… nhưng với giới hạn nhỏ bài viết này xin không đề cập đến.

Cách tổ chức và đặc điểm:

Một đặc điểm...