Nhật Bản bước vào thời đại của các Shogun
Sau hàng thế kỷ nằm dưới sự kiểm soát của tầng lớp quý tộc, Nhật Bản bước vào một giai đoạn hoàn toàn mới – thời kỳ mà tầng lớp Samurai chính thức nắm quyền và thiết lập chế độ Mạc phủ (Shogunate), nơi quyền lực không còn thuộc về Thiên hoàng mà được chuyển giao cho các Tướng quân (Shogun).Thời kỳ Kamakura (1185 – 1333) được đặt theo tên của thành phố Kamakura, nơi đặt trung tâm quyền lực của Mạc phủ đầu tiên do Minamoto no Yoritomo lãnh đạo. Đây là giai đoạn đầy biến động với các cuộc chiến tranh, âm mưu chính trị và lần đầu tiên trong lịch sử, Nhật Bản phải chống lại một cuộc xâm lược từ nước ngoài – quân Mông Cổ.
1. Sự trỗi dậy của tầng lớp Samurai
1.1. Cuộc chiến Genpei (1180 – 1185) và chiến thắng của gia tộc Minamoto
Vào cuối thời kỳ Heian, hai gia tộc Samurai hùng mạnh nhất Nhật Bản lúc bấy giờ – Taira và Minamoto – đối đầu nhau trong cuộc Chiến tranh Genpei (1180 – 1185).- Gia tộc Taira là thế lực thống trị trong triều đình Kyoto, kiểm soát chính trị dưới danh nghĩa của Thiên hoàng.
- Gia tộc Minamoto nổi dậy chống lại Taira, tuyên bố rằng họ sẽ đưa quyền lực về tay Samurai.
1.2. Sự thành lập Mạc phủ Kamakura (1192)
Sau chiến thắng, Minamoto no Yoritomo quyết định không cai trị từ Kyoto mà lập trung tâm quyền lực tại Kamakura, thành lập chế độ Mạc phủ (Shogunate) vào năm 1192.
- Thiên hoàng vẫn tồn tại, nhưng chỉ mang tính biểu tượng.
- Shogun (Tướng quân) mới là người nắm thực quyền, cai trị Nhật Bản thông qua hệ thống quân sự.
- Tầng lớp Samurai chính thức trở thành giai cấp thống trị, thay thế quý tộc Fujiwara.
Mô hình chính quyền này kéo dài suốt hơn 600 năm, trở thành một phần không thể thiếu của lịch sử Nhật Bản.
2. Xã hội và chính trị thời Kamakura
2.1. Hệ thống cai trị phong kiến
Mạc phủ Kamakura thiết lập một hệ thống chính quyền phong kiến, trong đó:- Shogun là người đứng đầu toàn bộ Nhật Bản, cai trị thông qua các Samurai trung thành.
- Daimyo (lãnh chúa phong kiến) kiểm soát các vùng đất và duy trì quân đội riêng.
- Samurai là tầng lớp chiến binh, phục vụ Daimyo và Shogun.
- Nông dân, thợ thủ công và thương nhân nằm dưới đáy xã hội, phải đóng thuế và phục vụ Samurai.
Hệ thống này giúp duy trì trật tự xã hội, nhưng cũng dẫn đến những cuộc xung đột giữa các lãnh chúa phong kiến trong tương lai.
2.2. Tinh thần Bushido – Danh dự của Samurai
Thời kỳ Kamakura đánh dấu sự hình thành của Bushido (武士道 – Đạo của Samurai), một hệ thống triết lý chiến binh nhấn mạnh đến:- Trung thành tuyệt đối với chủ nhân.
- Danh dự và lòng dũng cảm.
- Sẵn sàng chết trên chiến trường hơn là bị sỉ nhục.
3. Cuộc xâm lược của quân Mông Cổ (1274 & 1281)
3.1. Mông Cổ nhắm đến Nhật Bản
Dưới sự lãnh đạo của Hốt Tất Liệt (Kublai Khan), đế quốc Mông Cổ liên tục mở rộng lãnh thổ và đã chinh phục nhiều quốc gia, trong đó có Trung Quốc và Triều Tiên.Năm 1274, Hốt Tất Liệt gửi sứ giả yêu cầu Nhật Bản đầu hàng, nhưng Shogun Kamakura từ chối. Điều này dẫn đến cuộc xâm lược đầu tiên của Mông Cổ vào Nhật Bản.
3.2. Hai lần đánh bại quân Mông Cổ
Năm 1274, quân Mông Cổ với hơn 30.000 quân đổ bộ lên Kyushu. Samurai Nhật Bản chiến đấu anh dũng nhưng gặp khó khăn trước chiến thuật và vũ khí của Mông Cổ. Tuy nhiên, một cơn bão lớn bất ngờ xuất hiện, đánh chìm phần lớn hạm đội Mông Cổ.- Năm 1281, Mông Cổ trở lại với một đội quân mạnh hơn (hơn 140.000 quân). Lần này, Nhật Bản đã xây dựng tuyến phòng thủ vững chắc. Khi trận chiến kéo dài, một cơn bão khác lại xuất hiện và phá hủy đội quân Mông Cổ, buộc họ phải rút lui.
4. Sự suy yếu và sụp đổ của Mạc phủ Kamakura
4.1. Khủng hoảng kinh tế và bất mãn trong Samurai
Dù chiến thắng quân Mông Cổ, Nhật Bản lại rơi vào khủng hoảng kinh tế vì phải duy trì quân đội lâu dài. Chính quyền không có đủ phần thưởng để ban cho Samurai, khiến tầng lớp chiến binh bất mãn.4.2. Gia tộc Ashikaga lật đổ Kamakura (1333)
Nhận thấy sự suy yếu của Mạc phủ Kamakura, Ashikaga Takauji, một Samurai quyền lực, đã phản bội và hợp tác với triều đình Kyoto để lật đổ chính quyền Kamakura vào năm 1333.Sau đó, ông thành lập Mạc phủ Ashikaga (1336 – 1573), bắt đầu thời kỳ Muromachi, nơi Nhật Bản tiếp tục chìm vào chiến loạn và nội chiến giữa các lãnh chúa phong kiến.
5. Kết luận
Thời kỳ Kamakura là bước ngoặt lớn trong lịch sử Nhật Bản, khi quyền lực chuyển từ Thiên hoàng sang các Shogun, mở ra thời kỳ chế độ phong kiến quân sự kéo dài suốt nhiều thế kỷ. Đây cũng là thời điểm tầng lớp Samurai chính thức nắm quyền, hình thành những giá trị đạo đức và chiến binh mà sau này sẽ trở thành cốt lõi của văn hóa Nhật Bản.Dù bị sụp đổ vào năm 1333, nhưng di sản của thời kỳ Kamakura vẫn còn ảnh hưởng mạnh mẽ trong lịch sử Nhật Bản, đặc biệt là hệ thống phong kiến, tinh thần Bushido, và truyền thuyết về Kamikaze.
Bài tiếp theo, chúng ta sẽ khám phá thời kỳ Muromachi – khi Nhật Bản rơi vào thời kỳ nội chiến giữa các lãnh chúa phong kiến.
Có thể bạn sẽ thích