Lịch sử Lịch sử Nhật Bản qua các thời kỳ: Tóm tắt từ sơ khai đến hiện đại

kamikaze · 13/04/2025

Nhật Bản có một lịch sử phong phú và lâu đời, trải qua nhiều giai đoạn phát triển từ thời tiền sử cho đến thời hiện đại. Mỗi thời kỳ đều đánh dấu những thay đổi quan trọng về chính trị, văn hóa và kinh tế, góp phần định hình nước Nhật như ngày nay.
Bài viết này sẽ tóm lược các thời kỳ lịch sử chính của Nhật Bản, giúp bạn có cái nhìn tổng quan trước khi đi vào từng giai đoạn cụ thể.

1/Sự xuất hiện con người trên đảo Nhật Bản:

Dù Nhật Bản ngày nay là một cường quốc kinh tế, nhưng ít ai biết rằng con người đã đặt chân lên quần đảo này từ rất sớm. Các nghiên cứu khảo cổ cho thấy con người xuất hiện tại Nhật Bản từ khoảng 40.000 năm trước, trong thời kỳ đồ đá cũ.

Những cư dân đầu tiên đến Nhật Bản có thể là người di cư từ lục địa Á-Âu qua các cây cầu đất tự nhiên nối giữa Nhật Bản với Trung Quốc và Triều Tiên thời băng hà. Cũng có thuyết cho rằng con người đã vượt biển để đến Nhật. Cư dân Nhật Bản thời tiền sử sống bằng nghề săn bắt, hái lượm, sử dụng công cụ đá thô sơ và chưa có nền văn minh ổn định.

Khoảng 14.000 năm TCN, khi khí hậu ấm lên, băng tan khiến Nhật Bản trở thành một quần đảo tách biệt hoàn toàn. Đây cũng là lúc Nhật Bản bước vào thời kỳ Jomon, giai đoạn đầu tiên trong lịch sử được ghi nhận rõ ràng.

2. Các thời kỳ lịch sử Nhật Bản

2.1. Thời kỳ Jomon (khoảng 14.000 TCN – 300 TCN)

Thời kỳ sơ khai của Nhật Bản với những cộng đồng săn bắt, hái lượm.
Xuất hiện đồ gốm có hoa văn dây thừng (Jomon nghĩa là "hoa văn dây thừng").
Người dân sống chủ yếu trong các túp lều bán chìm dưới đất.

2.2. Thời kỳ Yayoi (300 TCN – 250 SCN)

Lúa nước du nhập từ Trung Quốc và Triều Tiên, đánh dấu sự phát triển của nền nông nghiệp.
Hình thành các làng mạc và cộng đồng có tổ chức.
Sự phân hóa xã hội bắt đầu xuất hiện với các tù trưởng cầm quyền.

2.3. Thời kỳ Kofun (250 – 538)

Nhật Bản hình thành một nhà nước sơ khai, được gọi là Yamato.
Xuất hiện những ngôi mộ khổng lồ có hình dáng lỗ khóa (Kofun).
Ảnh hưởng mạnh mẽ từ Trung Quốc và Triều Tiên, bắt đầu tiếp nhận chữ Hán.

2.4. Thời kỳ Asuka (538 – 710)

Phật giáo du nhập vào Nhật Bản và trở thành tôn giáo quan trọng.
Nhà nước Yamato dần phát triển thành một chính quyền trung ương hóa.
Chế độ quan lại và luật pháp được học hỏi từ Trung Quốc.

2.5. Thời kỳ Nara (710 – 794)

Kinh đô đầu tiên của Nhật Bản được xây dựng tại Nara.
Phật giáo phát triển mạnh, nhiều chùa chiền lớn được xây dựng.
Nhật Bản bước vào giai đoạn văn minh chữ viết với nhiều tài liệu lịch sử được ghi chép.

2.6. Thời kỳ Heian (794 – 1185)

Kinh đô chuyển về Kyoto, đánh dấu thời kỳ hoàng kim của văn hóa quý tộc.
Văn học, thơ ca và nghệ thuật phát triển mạnh.
Samurai bắt đầu xuất hiện, nhưng quyền lực vẫn nằm trong tay quý tộc.

2.7. Thời kỳ Kamakura (1185 – 1333)

Samurai lên nắm quyền, bắt đầu thời kỳ Mạc phủ do các Shogun (Tướng quân) cai trị.
Xã hội Nhật Bản theo mô hình phong kiến, các lãnh chúa (Daimyo) kiểm soát lãnh thổ.
Quân Mông Cổ hai lần xâm lược Nhật Bản nhưng thất bại do bão Kamikaze.

2.8. Thời kỳ Muromachi (1336 – 1573)

Chính quyền Shogun của dòng họ Ashikaga cai trị Nhật Bản.
Nội chiến liên miên giữa các lãnh chúa phong kiến (Chiến Quốc – Sengoku).
Văn hóa trà đạo, kịch Noh và nghệ thuật kiếm đạo phát triển.

2.9. Thời kỳ Azuchi-Momoyama (1573 – 1603)

Quá trình thống nhất Nhật Bản dưới sự lãnh đạo của Oda Nobunaga và Toyotomi Hideyoshi.
Nhật Bản bắt đầu giao thương với châu Âu, súng ống được du nhập.
Cơ sở cho chính quyền Mạc phủ Tokugawa sau này được hình thành.

2.10. Thời kỳ Edo (1603 – 1868)

Mạc phủ Tokugawa cai trị Nhật Bản với chính sách bế quan tỏa cảng.
Xã hội phong kiến ổn định, tầng lớp Samurai có địa vị cao.
Văn hóa dân gian Edo phát triển mạnh, với Kabuki, Ukiyo-e (tranh khắc gỗ).

2.11. Thời kỳ Minh Trị (1868 – 1912)

Cuộc cải cách Minh Trị đưa Nhật Bản thoát khỏi phong kiến, hiện đại hóa theo phương Tây.
Công nghiệp, quân đội và giáo dục phát triển mạnh.
Nhật Bản bắt đầu bành trướng ra nước ngoài, trở thành một đế quốc hùng mạnh.

2.12. Nhật Bản thời chiến (1912 – 1945)

Chiến tranh thế giới thứ nhất và thứ hai.
Nhật Bản xâm lược nhiều nước châu Á, đỉnh điểm là Chiến tranh Thái Bình Dương.
Kết thúc chiến tranh bằng hai quả bom nguyên tử tại Hiroshima và Nagasaki.

2.13. Nhật Bản hậu chiến & kinh tế thần kỳ (1945 – 1990)

Nhật Bản phục hồi nhanh chóng sau chiến tranh, phát triển thành cường quốc kinh tế.
Các công ty công nghệ và ô tô như Toyota, Sony, Honda nổi lên.
Văn hóa đại chúng Nhật Bản bắt đầu ảnh hưởng ra thế giới.

2.14. Nhật Bản hiện đại (1990 – nay)

Bong bóng kinh tế vỡ, Nhật Bản bước vào thời kỳ suy thoái kéo dài.
Công nghệ AI, robot, xe điện, và anime trở thành những thế mạnh của Nhật Bản.
Nhật Bản tiếp tục là một trong những nền kinh tế lớn nhất thế giới.

3. Kết luận

Nhật Bản có một lịch sử phong phú và đầy biến động, từ những bộ lạc sơ khai đến một nền kinh tế hàng đầu thế giới. Mỗi thời kỳ đều có những sự kiện quan trọng định hình nước Nhật như ngày nay.

Trong loạt bài tiếp theo, chúng ta sẽ đi sâu vào từng thời kỳ, giới thiệu các đặc điểm nổi bật của chúng để bạn đọc có cái nhìn tổng quát, khách quan hơn về lịch sử Nhật Bản.

Đọc thêm: 20 Sự Kiện Đáng Nhớ Trong Lịch Sử Nhật Bản – Bạn Biết Được Bao Nhiêu?

Than khảo: Ba cách phâ kỳ lịch sử Nhật Bản-Cách tiếp cận khác nhau.