Mishima Yukio không chỉ là một tiểu thuyết gia mà còn là một nhà tư tưởng nghệ thuật, một người đam mê văn hóa truyền thống Nhật Bản. Các tác phẩm của ông không chỉ chứa đựng tư tưởng phương Tây mà còn thấm đẫm tinh thần võ sĩ đạo, mỹ học truyền thống, và các loại hình nghệ thuật cổ điển Nhật Bản như kịch Nō, Kabuki.
Tuy nhiên, Mishima không tiếp thu văn hóa truyền thống một cách đơn thuần mà chuyển hóa, kết hợp với hiện đại, tạo ra một phong cách riêng, vừa mang tính tưởng niệm quá khứ, vừa là một phản ứng với thời đại ông sống.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá cách Mishima Yukio kết nối với văn hóa truyền thống Nhật Bản và thể hiện nó trong văn chương của ông.
Kịch Nō (能楽 – Nōgaku) là một loại hình sân khấu cổ điển của Nhật Bản, nổi bật với lối biểu diễn chậm rãi, trầm lắng, sử dụng mặt nạ, và tập trung vào thế giới tâm linh, những linh hồn và những câu chuyện siêu thực.
Mishima chịu ảnh hưởng sâu sắc từ kịch Nō, đặc biệt là trong các tác phẩm như:
Ví dụ:
Kabuki (歌舞伎) là một loại hình sân khấu khác của Nhật Bản, nổi bật với tính kịch tính, màu sắc rực rỡ, phong cách diễn xuất cường điệu.
Mishima chịu ảnh hưởng từ tinh thần trình diễn mạnh mẽ của Kabuki, thể hiện trong các yếu tố:
Mishima không chỉ ca ngợi võ sĩ đạo mà còn muốn tái sinh tinh thần đó trong thời đại ông sống.
Hai khái niệm quan trọng trong thẩm mỹ Nhật Bản mà Mishima sử dụng nhiều là:
Mặc dù Mishima yêu thích văn hóa truyền thống, nhưng ông không hoàn toàn quay lưng với hiện đại. Thay vào đó, ông kết hợp hai yếu tố này để tạo ra một phong cách riêng biệt:
Mishima không đơn giản là một người hoài cổ, mà là một nghệ sĩ tìm cách dung hòa quá khứ và hiện tại, sử dụng cái đẹp của truyền thống để phản ánh xã hội đương thời.
Tóm lại, văn học của Mishima Yukio là một sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống Nhật Bản và hiện đại.
Tuy nhiên, Mishima không tiếp thu văn hóa truyền thống một cách đơn thuần mà chuyển hóa, kết hợp với hiện đại, tạo ra một phong cách riêng, vừa mang tính tưởng niệm quá khứ, vừa là một phản ứng với thời đại ông sống.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá cách Mishima Yukio kết nối với văn hóa truyền thống Nhật Bản và thể hiện nó trong văn chương của ông.
1. Ảnh hưởng của kịch Nō trong văn học Mishima Yukio
Kịch Nō (能楽 – Nōgaku) là một loại hình sân khấu cổ điển của Nhật Bản, nổi bật với lối biểu diễn chậm rãi, trầm lắng, sử dụng mặt nạ, và tập trung vào thế giới tâm linh, những linh hồn và những câu chuyện siêu thực.
Mishima chịu ảnh hưởng sâu sắc từ kịch Nō, đặc biệt là trong các tác phẩm như:
- “Năm Người Hiền” (五人の賢人) – Một vở kịch mang phong cách Nō với không khí huyền bí, chậm rãi.
- “Tiếng Sóng” (潮騒) – Dù không phải kịch Nō, nhưng câu chuyện tình yêu đơn giản, thiên nhiên hài hòa và sự sắp đặt tối giản lại mang đậm chất Nō.
Mishima hiện đại hóa kịch Nō:
Mishima không chỉ tôn vinh Nō mà còn tìm cách hiện đại hóa nó. Ông viết một loạt kịch bản gọi là "Shinsaku Nō" (新作能 - Kịch Nō mới), trong đó ông biến đổi các câu chuyện truyền thống thành những vở kịch gần gũi với thời đại ông sống.Ví dụ:
- “Bà Lão của Sado” – Lấy cảm hứng từ một câu chuyện Nō cổ nhưng chuyển thành bối cảnh hiện đại.
- “Dojoji” – Một câu chuyện Nō về tình yêu bị phản bội, được Mishima viết lại theo phong cách mới.
2. Kabuki và tinh thần trình diễn trong các tác phẩm của Mishima
Kabuki (歌舞伎) là một loại hình sân khấu khác của Nhật Bản, nổi bật với tính kịch tính, màu sắc rực rỡ, phong cách diễn xuất cường điệu.
Mishima chịu ảnh hưởng từ tinh thần trình diễn mạnh mẽ của Kabuki, thể hiện trong các yếu tố:
- Hình tượng nhân vật cực đoan – Các nhân vật trong tiểu thuyết của Mishima, như Isao trong Biển Cả Trù Phú hay Mizoguchi trong Kim Các Tự, thường có tính cách cường điệu, ám ảnh với một lý tưởng đến mức cực đoan.
- Cách xây dựng cảnh tượng hoành tráng – Mishima có khả năng mô tả cảnh vật một cách đầy tính sân khấu, biến từng khung cảnh trong tiểu thuyết thành một màn trình diễn kịch tính, như cảnh đốt chùa trong Kim Các Tự hay cảnh seppuku trong Người Lính Ngự Lâm.
3. Võ sĩ đạo và tinh thần samurai trong tư tưởng Mishima
Võ sĩ đạo (武士道 – Bushidō) là một trong những triết lý quan trọng nhất trong tư tưởng của Mishima.Mishima và tinh thần samurai:
- Mishima tôn thờ tinh thần samurai và lòng trung thành tuyệt đối.
- Ông rèn luyện cơ thể như một chiến binh, tham gia huấn luyện quân sự và lập Hội Khiên (Tatenokai), một nhóm có tinh thần võ sĩ đạo.
- Cuối cùng, ông thực hiện seppuku (mổ bụng tự sát) như một cách chứng minh lòng trung thành và danh dự của mình.
Võ sĩ đạo trong văn chương Mishima:
- Người Lính Ngự Lâm (憂国): Câu chuyện về một sĩ quan chọn cái chết theo nghi thức seppuku thay vì phản bội lý tưởng.
- Chú Ngựa Tung Tăng (奔馬): Nhân vật chính Isao thể hiện tinh thần samurai hiện đại, sẵn sàng chết vì niềm tin của mình.
Mishima không chỉ ca ngợi võ sĩ đạo mà còn muốn tái sinh tinh thần đó trong thời đại ông sống.
4. Mỹ học truyền thống Nhật Bản: Mono no aware và Yūgen trong văn chương Mishima
Hai khái niệm quan trọng trong thẩm mỹ Nhật Bản mà Mishima sử dụng nhiều là:
1. Mono no aware (物の哀れ) – Sự cảm nhận nỗi buồn của cái đẹp thoáng qua
- Mishima thể hiện triết lý "cái đẹp chỉ thực sự hoàn mỹ trong khoảnh khắc nó sắp biến mất".
- Điều này thấy rõ trong Kim Các Tự, nơi nhân vật chính đốt chùa để giữ lại vẻ đẹp hoàn mỹ của nó trong tâm trí.
2. Yūgen (幽玄) – Cái đẹp huyền ảo, sâu lắng
- Mishima sử dụng ngôn ngữ giàu tính hình ảnh, tạo ra bầu không khí huyền bí và sâu sắc trong các tác phẩm của mình.
- Ông lấy cảm hứng từ thơ Haiku, kịch Nō, giúp các tác phẩm mang một vẻ đẹp sâu lắng, khó nắm bắt.
5. Cách Mishima Yukio kết hợp văn hóa truyền thống và hiện đại
Mặc dù Mishima yêu thích văn hóa truyền thống, nhưng ông không hoàn toàn quay lưng với hiện đại. Thay vào đó, ông kết hợp hai yếu tố này để tạo ra một phong cách riêng biệt:
- Sử dụng chủ đề truyền thống, nhưng đặt trong bối cảnh hiện đại (như các vở Shinsaku Nō).
- Viết về chủ nghĩa thẩm mỹ cổ điển, nhưng với góc nhìn cực đoan của hiện đại (như Kim Các Tự).
- Tôn vinh võ sĩ đạo, nhưng đồng thời phản ánh sự suy tàn của nó trong xã hội hiện đại (như Biển Cả Trù Phú).
Mishima không đơn giản là một người hoài cổ, mà là một nghệ sĩ tìm cách dung hòa quá khứ và hiện tại, sử dụng cái đẹp của truyền thống để phản ánh xã hội đương thời.
6. Kết luận
Tóm lại, văn học của Mishima Yukio là một sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống Nhật Bản và hiện đại.
- Ông lấy cảm hứng từ kịch Nō, Kabuki, võ sĩ đạo và mỹ học truyền thống Nhật Bản.
- Ông biến những giá trị này thành một triết lý nghệ thuật, nơi cái đẹp luôn đi đôi với sự hủy diệt.
- Dù ca ngợi quá khứ, ông cũng phê phán sự mất mát của nó trong thời đại hiện đại, biến văn học của mình thành một tiếng nói đặc biệt trong văn học Nhật Bản thế kỷ 20.
Sửa lần cuối:
Có thể bạn sẽ thích