Ở nhiều nước đang phát triển, "chảy máu chất xám" từ lâu đã là một vấn đề. Những người tài rời bỏ quê hương của họ đến các nước giàu hơn để tìm kiếm cơ hội việc làm, mức lương và điều kiện làm việc tốt hơn. Nhật Bản là một trong những nước tiếp nhận trong nhiều năm. Tuy nhiên, tình hình đang thay đổi và bản thân Nhật Bản hiện đang phải đối mặt với vấn đề này vốn đã gây khó khăn cho các nước đang phát triển từ lâu.

Lý do lớn nhất là mức lương của Nhật Bản đã trì trệ và thậm chí giảm trong một thời gian dài. Đồng yên yếu cũng góp phần làm giảm tương đối khả năng cạnh tranh quốc tế của mức lương Nhật Bản. Nhưng gốc rễ của vấn đề còn sâu xa hơn. Các công ty Nhật Bản hầu như không tăng lương so với các đối tác nước ngoài trong vài thập kỷ qua.

Không chỉ là tỷ giá hối đoái giữa đồng yên - đô la. Nhật Bản có sự phản đối sâu sắc về mặt văn hóa đối với việc trả mức lương siêu cao cho những người tài giỏi. Trong khi Thung lũng Silicon trả lương hậu hĩnh cho các kỹ sư, nhà quản lý và nhà sáng tạo ngôi sao, thì văn hóa doanh nghiệp Nhật Bản vẫn có xu hướng ghét bỏ sự chênh lệch lương lớn. Điều này dẫn đến tình trạng nhân tài ít di chuyển và tạo ra môi trường không có động lực tài chính để giữ chân những người tài giỏi.



Kết quả là, ngay cả Nhật Bản hiện cũng đang phải trải qua tình trạng chảy máu chất xám. Ngày càng nhiều người tìm kiếm sự đối xử tốt hơn ở nước ngoài, đặc biệt là trong các lĩnh vực như công nghệ, tài chính và công nghệ sinh học. Nếu vấn đề này không được giải quyết, Nhật Bản sẽ tiếp tục mất những nhân tài giỏi nhất vào tay các quốc gia trả lương cao hơn. Và nếu xu hướng này tiếp tục, tình trạng chảy máu chất xám sẽ còn diễn ra nhanh hơn nữa và đất nước này có thể chỉ còn lại lực lượng lao động có thể phải vật lộn để cạnh tranh trên toàn cầu.

Nếu Nhật Bản muốn ngăn chặn tình trạng chảy máu chất xám này và trở thành "trung tâm" thu hút nhân tài đẳng cấp thế giới, thì việc đưa ra mức lương cạnh tranh là điều cần thiết. Mức lương cao sẽ là động lực để giữ chân các kỹ sư, nhà khoa học và giám đốc điều hành hàng đầu của đất nước, đồng thời, chúng sẽ là phương tiện để thu hút nhân tài hàng đầu từ khắp nơi trên thế giới. Trên thực tế, Việt Nam đào tạo ra nhiều kỹ sư xuất sắc, nhưng nhiều nhân tài hàng đầu thậm chí không thèm để mắt đến Nhật Bản mà lại hướng thẳng đến Thung lũng Silicon. Lý do rất đơn giản: Thung lũng Silicon trả lương cao hơn nhiều. Mặt khác, nhiều người đến Nhật Bản bị coi là "hạng hai" hoặc không quan tâm đến mức lương thấp vì họ thích Nhật Bản.

Mặc dù thu hút nhân tài từ nước ngoài là điều quan trọng, chính phủ cũng nên xem xét nhiều người Nhật tài năng đã di cư ra nước ngoài và cân nhắc đưa họ trở về. Họ thường duy trì mối quan hệ gắn bó và ràng buộc chặt chẽ với đất nước của mình, và việc đưa ra các ưu đãi phù hợp có thể khuyến khích họ trở về là đièu cần thiết hiện nay. Có thể dễ dàng đưa người Nhật Bản đang sống ở nước ngoài trở về hơn là thu hút nhân tài mới từ nước ngoài. Tuy nhiên, trong cả hai trường hợp, mức lương cao hơn nên là một phần của giải pháp.

Với nguy cơ nghe giống như bình luận của một người nước ngoài điển hình về Nhật Bản, tôi xin nhấn mạnh điều này: Nếu Nhật Bản muốn ngăn chặn tình trạng chảy máu chất xám, họ phải từ bỏ sự phản kháng về mặt văn hóa của mình đối với việc trả lương xứng đáng cho những nhân tài hàng đầu. Khi thị trường nhân tài trở nên toàn cầu hóa và cạnh tranh ngày càng gay gắt, sự chênh lệch tiền lương có tác động rất lớn.

Tất nhiên, tiền lương không phải là tất cả, nhưng tình hình hiện tại là khoảng cách tiền lương với các quốc gia ở nước ngoài đang nới rộng gấp hai đến ba lần trong một số trường hợp. Những người tài năng hàng đầu có thể đạt được kết quả gấp mười lần những người khác. Nói cách khác, về mặt toán học, việc trả lương cao cho những người tài năng và thuê ít người hơn để đổi lại là hợp lý. Nếu không nghiêm túc giải quyết vấn đề này, Nhật Bản sẽ ngày càng khó duy trì vị thế là quốc gia dẫn đầu toàn cầu.

( Nguồn tiếng Nhật )