Đồng yên một lần nữa tiếp tục suy yếu trên thị trường ngoại hối. Có nhiều cuộc thảo luận sôi nổi về việc liệu đồng yên yếu có mang lại lợi ích cho nền kinh tế Nhật Bản hay không, nhưng vì biến động tiền tệ luôn có hai mặt nên rất khó để nói bên nào tốt hơn. Tuy nhiên, xét đến tình trạng hiện tại của nền kinh tế Nhật Bản, gần như chắc chắn rằng đồng yên quá yếu sẽ gây ra tác động bất lợi.
Các công ty phải mua hàng hóa, vì vậy đồng yên yếu không nhất thiết có nghĩa = hiệu quả kinh doanh tăng lên.
Theo nguyên tắc chung về ngoại hối, nếu đồng tiền của một quốc gia bị mất giá sẽ có lợi cho xuất khẩu và bất lợi cho nhập khẩu. Một công ty bán sản phẩm ra nước ngoài với giá 1 đô la kiếm được 100 yên doanh thu bằng đồng yên Nhật khi 1 đô la = 100 yên. Nếu đồng yên giảm xuống còn 1 đô la = 200 yên thì doanh số bán hàng bằng đồng yên Nhật sẽ là 200 yên, như vậy tính toán đơn giản cho thấy hiệu quả kinh doanh sẽ tăng lên.
Mặt khác, đối với các doanh nghiệp nhập khẩu, tác động của biến động tỷ giá lại hoàn toàn ngược lại. Khi nhập cùng một sản phẩm 1 đô la , khi tỷ giá là 100 yên đổi 1 đô la thì chỉ cần mua với giá 100 yên, nhưng khi tỷ giá quy đổi là 200 yên đổi 1 đô la thì chi phí sẽ tăng gấp đôi lên 200 yên, nên đương nhiên gánh nặng chi phí tăng lên.
Nói chung, khi đồng yên yếu đi, các ngành xuất khẩu hoạt động tốt, nhưng vì nhiều sản phẩm cần thiết cho cuộc sống hàng ngày được nhập khẩu nên giá cả tăng lên, đặc biệt là thực phẩm. Điều này gây khó khăn cho cuộc sống của người dân bình thường. Tác động đến cuộc sống của người dân phụ thuộc vào việc cân bằng giữa tác động của việc mở rộng kinh doanh của các công ty xuất khẩu và sự tăng giá do nhập khẩu.
Tuy nhiên, vấn đề không đơn giản như vậy.
Trước đó, tôi đã giải thích rằng vì sản xuất hướng tới xuất khẩu nên đồng yên yếu sẽ có lợi, nhưng trên thực tế điều này không nhất thiết phải như vậy. Điều này là do nhiều ngành sản xuất nhập khẩu nguyên liệu thô và linh kiện, lắp ráp thành sản phẩm cuối cùng tại Nhật Bản rồi xuất khẩu nên đồng yên yếu tạo ra vấn đề tăng chi phí mua sắm.
Vậy đồng yên yếu có tác động cụ thể gì đến sản xuất ?
Giả sử một công ty nhập khẩu nguyên liệu thô với giá 1 USD và bán chúng với giá 2 USD. Lợi nhuận gộp của công ty (còn được gọi là tỷ suất lợi nhuận gộp) là 1 đô la, bằng 2 đô la trừ đi 1 đô la. Nếu tỷ giá hối đoái là 1 USD = 100 Yên, công ty sẽ mua nguyên liệu thô với giá 100 Yên và bán chúng với giá 200 Yên, dẫn đến lợi nhuận gộp là 100 Yên bằng Yên Nhật.
Ngay cả khi đồng yên yếu giúp mở rộng hiệu quả kinh doanh, việc tăng lương sẽ làm giảm lợi nhuận.
Nếu tỷ giá hối đoái trở thành 1 đô la = 200 yên và doanh số bán hàng không đổi ở mức 2 đô la thì doanh số bán hàng bằng đồng yên Nhật sẽ là 400 yên. Tuy nhiên, đồng thời, giá mua bằng yên Nhật cũng sẽ tăng lên 200 yên nên lợi nhuận gộp sẽ là 200 yên, tức là 400 yên trừ đi 200 yên.
Vì lợi nhuận bằng đồng yên Nhật đã tăng gấp đôi nên lợi nhuận mà các công ty có thể kiếm được cũng sẽ tăng lên. Đây là một phân tích vi mô về kế toán từng công ty, nhưng ngay cả khi chúng ta mở rộng điều này sang cấp độ vĩ mô, lợi nhuận gộp có thể được coi là một khái niệm tương tự như giá trị gia tăng, do đó đồng Yên yếu có thể được coi là yếu tố làm tăng GDP danh nghĩa (tổng sản phẩm quốc nội) bằng đồng Yên Nhật.
Tuy nhiên, không đơn giản để nói rằng điều này sẽ vực dậy nền kinh tế trong nước. Các công ty phải trả chi phí nhân công, chi phí quảng cáo, tiền thuê văn phòng, khấu hao, v.v. từ lợi nhuận gộp thu được từ chênh lệch giữa mua và bán. Lợi nhuận cuối cùng của công ty là con số sau khi trừ đi các chi phí này, vì vậy xu hướng chung về giá là yếu tố quyết định.
Nếu tỷ giá hối đoái tăng từ 100 yên lên 200 yên, giá hàng hóa nhập khẩu sẽ tăng gấp đôi về mặt đơn giản, điều này sẽ dẫn đến việc tăng giá trên diện rộng ở Nhật Bản, quốc gia phụ thuộc vào nhập khẩu cho nhiều nhu cầu thiết yếu hàng ngày.
Người lao động cũng là người tiêu dùng nên nếu giá cả tăng do đồng yên yếu thì cuộc sống của họ sẽ khó khăn và họ sẽ đòi tăng lương. Nếu một công ty không tăng lương và tiếp tục hoạt động với chi phí lao động như trước, đồng yên yếu sẽ làm tăng đáng kể lợi nhuận cuối cùng của công ty, nhưng cuộc sống của người lao động sẽ trở nên khó khăn và tiêu dùng sẽ đình trệ. Ngược lại, nếu tăng lương có tính đến đời sống của nhân viên thì lợi nhuận gộp tăng lên sẽ được bù đắp bằng việc tăng lương nên lợi nhuận cuối cùng của công ty sẽ không tăng.
Điều quan trọng cần lưu ý ở đây là trong các trường hợp được thảo luận ở trên, khối lượng bán hàng không thay đổi và chỉ có số tiền tính bằng đồng yên đã thay đổi do biến động của tỷ giá hối đoái. Nói cách khác, để Nhật Bản nói chung được hưởng lợi từ đồng yên yếu, khối lượng bán hàng cần phải tăng do đồng yên yếu và để lợi nhuận tăng lên lớn hơn lợi nhuận giảm do tăng lương gây ra.
Vào thời Showa, đồng yên yếu dẫn đến tăng trưởng kinh tế vì Nhật Bản là một quốc gia đang phát triển.
Như đã đề cập ở trên, đối với các công ty bán sản phẩm với giá 2 đô la khi tỷ giá hối đoái là 100 yên đổi 1 đô la, họ có tùy chọn giảm giá theo một tỷ lệ phần trăm nhất định và tăng khối lượng bán hàng khi tỷ giá hối đoái trở thành 200 yên đổi 1 đô la.
Việc giảm giá dự kiến sẽ làm tăng số lượng bán hàng, vì vậy, ví dụ: nếu giá của một sản phẩm được giảm xuống còn 1,80 USD và số lượng bán hàng tăng lên 2 đơn vị thì giá bán sẽ trở thành 1,8 USD x 2 đơn vị x 200 yên (tỷ giá hối đoái), và doanh thu bán hàng bằng yên Nhật là 720 yên.
Mặt khác, giá mua giống nhau ở mức 1 đô la, nhưng số lượng là 2 đơn vị, vì vậy 1 đô la x 2 đơn vị x 200 yên (tỷ giá hối đoái) là 400 yên và lợi nhuận gộp ròng là 320 yên, tăng đáng kể so với trước khi giảm giá.
Nếu lợi nhuận gộp tăng đến mức này, các công ty sẽ có thể duy trì lợi nhuận tăng thêm ngay cả khi họ tăng lương nhân viên. Ngoài ra, nếu khối lượng bán hàng tăng lên thì khối lượng sản xuất sẽ cần phải tăng lên và vốn đầu tư cũng phải tăng lên. Đầu tư vốn là động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và góp phần mở rộng nền kinh tế trong nước.
Nói cách khác, để nền kinh tế cải thiện với đồng yên yếu, việc tăng khối lượng bán hàng và mở rộng đầu tư vốn trong nước đi kèm là điều cần thiết. Trong thời kỳ Showa, cơ chế này đã hoạt động và công thức đồng yên yếu = bùng nổ kinh tế đã được thiết lập.
Tuy nhiên, để cơ chế này hoạt động cần phải sản xuất những sản phẩm có doanh số tăng khi giá giảm, tức là những sản phẩm có độ co giãn theo giá cao. Nói một cách đơn giản, độ co giãn theo giá cao có nghĩa là yếu tố khác biệt chính là giá cả (tức là các sản phẩm có giá trị gia tăng thấp). Những sản phẩm như vậy thường được sản xuất ở các nước đang phát triển.
Vì sao “bất lợi của đồng Yên yếu” dễ xảy ra hơn xưa ?
Đúng là nền kinh tế Nhật Bản đã mở rộng sau chiến tranh khi đồng yên suy yếu, nhưng điều này có thể xảy ra là do nước này có cơ cấu công nghiệp của một quốc gia mới nổi, sản xuất hàng loạt sản phẩm công nghiệp có giá trị gia tăng thấp bằng cách sử dụng lương thấp làm vũ khí.
Trong thời đại ngày nay, khi hoạt động sản xuất ngày càng có giá trị gia tăng cao, độ co giãn về giá của các sản phẩm do các nhà sản xuất Nhật Bản xuất khẩu không cao lắm.
Mặc dù việc duy trì mức giá cao sẽ không làm doanh số bán hàng giảm nhưng việc giảm giá không nhất thiết dẫn đến khối lượng bán hàng tăng mạnh. Do đó, trong thế giới ngày nay, khó có khả năng xảy ra chu kỳ đồng yên yếu dẫn đến sự gia tăng đáng kể hiệu quả hoạt động của các ngành xuất khẩu, tăng lương và tăng vốn đầu tư. Đây là lý do tại sao đồng yên yếu có nhiều khả năng dẫn đến bất lợi hơn so với trước đây.
( Nguồn tiếng Nhật )
Các công ty phải mua hàng hóa, vì vậy đồng yên yếu không nhất thiết có nghĩa = hiệu quả kinh doanh tăng lên.
Theo nguyên tắc chung về ngoại hối, nếu đồng tiền của một quốc gia bị mất giá sẽ có lợi cho xuất khẩu và bất lợi cho nhập khẩu. Một công ty bán sản phẩm ra nước ngoài với giá 1 đô la kiếm được 100 yên doanh thu bằng đồng yên Nhật khi 1 đô la = 100 yên. Nếu đồng yên giảm xuống còn 1 đô la = 200 yên thì doanh số bán hàng bằng đồng yên Nhật sẽ là 200 yên, như vậy tính toán đơn giản cho thấy hiệu quả kinh doanh sẽ tăng lên.
Mặt khác, đối với các doanh nghiệp nhập khẩu, tác động của biến động tỷ giá lại hoàn toàn ngược lại. Khi nhập cùng một sản phẩm 1 đô la , khi tỷ giá là 100 yên đổi 1 đô la thì chỉ cần mua với giá 100 yên, nhưng khi tỷ giá quy đổi là 200 yên đổi 1 đô la thì chi phí sẽ tăng gấp đôi lên 200 yên, nên đương nhiên gánh nặng chi phí tăng lên.
Nói chung, khi đồng yên yếu đi, các ngành xuất khẩu hoạt động tốt, nhưng vì nhiều sản phẩm cần thiết cho cuộc sống hàng ngày được nhập khẩu nên giá cả tăng lên, đặc biệt là thực phẩm. Điều này gây khó khăn cho cuộc sống của người dân bình thường. Tác động đến cuộc sống của người dân phụ thuộc vào việc cân bằng giữa tác động của việc mở rộng kinh doanh của các công ty xuất khẩu và sự tăng giá do nhập khẩu.
Tuy nhiên, vấn đề không đơn giản như vậy.
Trước đó, tôi đã giải thích rằng vì sản xuất hướng tới xuất khẩu nên đồng yên yếu sẽ có lợi, nhưng trên thực tế điều này không nhất thiết phải như vậy. Điều này là do nhiều ngành sản xuất nhập khẩu nguyên liệu thô và linh kiện, lắp ráp thành sản phẩm cuối cùng tại Nhật Bản rồi xuất khẩu nên đồng yên yếu tạo ra vấn đề tăng chi phí mua sắm.
Vậy đồng yên yếu có tác động cụ thể gì đến sản xuất ?
Giả sử một công ty nhập khẩu nguyên liệu thô với giá 1 USD và bán chúng với giá 2 USD. Lợi nhuận gộp của công ty (còn được gọi là tỷ suất lợi nhuận gộp) là 1 đô la, bằng 2 đô la trừ đi 1 đô la. Nếu tỷ giá hối đoái là 1 USD = 100 Yên, công ty sẽ mua nguyên liệu thô với giá 100 Yên và bán chúng với giá 200 Yên, dẫn đến lợi nhuận gộp là 100 Yên bằng Yên Nhật.
Ngay cả khi đồng yên yếu giúp mở rộng hiệu quả kinh doanh, việc tăng lương sẽ làm giảm lợi nhuận.
Nếu tỷ giá hối đoái trở thành 1 đô la = 200 yên và doanh số bán hàng không đổi ở mức 2 đô la thì doanh số bán hàng bằng đồng yên Nhật sẽ là 400 yên. Tuy nhiên, đồng thời, giá mua bằng yên Nhật cũng sẽ tăng lên 200 yên nên lợi nhuận gộp sẽ là 200 yên, tức là 400 yên trừ đi 200 yên.
Vì lợi nhuận bằng đồng yên Nhật đã tăng gấp đôi nên lợi nhuận mà các công ty có thể kiếm được cũng sẽ tăng lên. Đây là một phân tích vi mô về kế toán từng công ty, nhưng ngay cả khi chúng ta mở rộng điều này sang cấp độ vĩ mô, lợi nhuận gộp có thể được coi là một khái niệm tương tự như giá trị gia tăng, do đó đồng Yên yếu có thể được coi là yếu tố làm tăng GDP danh nghĩa (tổng sản phẩm quốc nội) bằng đồng Yên Nhật.
Tuy nhiên, không đơn giản để nói rằng điều này sẽ vực dậy nền kinh tế trong nước. Các công ty phải trả chi phí nhân công, chi phí quảng cáo, tiền thuê văn phòng, khấu hao, v.v. từ lợi nhuận gộp thu được từ chênh lệch giữa mua và bán. Lợi nhuận cuối cùng của công ty là con số sau khi trừ đi các chi phí này, vì vậy xu hướng chung về giá là yếu tố quyết định.
Nếu tỷ giá hối đoái tăng từ 100 yên lên 200 yên, giá hàng hóa nhập khẩu sẽ tăng gấp đôi về mặt đơn giản, điều này sẽ dẫn đến việc tăng giá trên diện rộng ở Nhật Bản, quốc gia phụ thuộc vào nhập khẩu cho nhiều nhu cầu thiết yếu hàng ngày.
Người lao động cũng là người tiêu dùng nên nếu giá cả tăng do đồng yên yếu thì cuộc sống của họ sẽ khó khăn và họ sẽ đòi tăng lương. Nếu một công ty không tăng lương và tiếp tục hoạt động với chi phí lao động như trước, đồng yên yếu sẽ làm tăng đáng kể lợi nhuận cuối cùng của công ty, nhưng cuộc sống của người lao động sẽ trở nên khó khăn và tiêu dùng sẽ đình trệ. Ngược lại, nếu tăng lương có tính đến đời sống của nhân viên thì lợi nhuận gộp tăng lên sẽ được bù đắp bằng việc tăng lương nên lợi nhuận cuối cùng của công ty sẽ không tăng.
Điều quan trọng cần lưu ý ở đây là trong các trường hợp được thảo luận ở trên, khối lượng bán hàng không thay đổi và chỉ có số tiền tính bằng đồng yên đã thay đổi do biến động của tỷ giá hối đoái. Nói cách khác, để Nhật Bản nói chung được hưởng lợi từ đồng yên yếu, khối lượng bán hàng cần phải tăng do đồng yên yếu và để lợi nhuận tăng lên lớn hơn lợi nhuận giảm do tăng lương gây ra.
Vào thời Showa, đồng yên yếu dẫn đến tăng trưởng kinh tế vì Nhật Bản là một quốc gia đang phát triển.
Như đã đề cập ở trên, đối với các công ty bán sản phẩm với giá 2 đô la khi tỷ giá hối đoái là 100 yên đổi 1 đô la, họ có tùy chọn giảm giá theo một tỷ lệ phần trăm nhất định và tăng khối lượng bán hàng khi tỷ giá hối đoái trở thành 200 yên đổi 1 đô la.
Việc giảm giá dự kiến sẽ làm tăng số lượng bán hàng, vì vậy, ví dụ: nếu giá của một sản phẩm được giảm xuống còn 1,80 USD và số lượng bán hàng tăng lên 2 đơn vị thì giá bán sẽ trở thành 1,8 USD x 2 đơn vị x 200 yên (tỷ giá hối đoái), và doanh thu bán hàng bằng yên Nhật là 720 yên.
Mặt khác, giá mua giống nhau ở mức 1 đô la, nhưng số lượng là 2 đơn vị, vì vậy 1 đô la x 2 đơn vị x 200 yên (tỷ giá hối đoái) là 400 yên và lợi nhuận gộp ròng là 320 yên, tăng đáng kể so với trước khi giảm giá.
Nếu lợi nhuận gộp tăng đến mức này, các công ty sẽ có thể duy trì lợi nhuận tăng thêm ngay cả khi họ tăng lương nhân viên. Ngoài ra, nếu khối lượng bán hàng tăng lên thì khối lượng sản xuất sẽ cần phải tăng lên và vốn đầu tư cũng phải tăng lên. Đầu tư vốn là động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và góp phần mở rộng nền kinh tế trong nước.
Nói cách khác, để nền kinh tế cải thiện với đồng yên yếu, việc tăng khối lượng bán hàng và mở rộng đầu tư vốn trong nước đi kèm là điều cần thiết. Trong thời kỳ Showa, cơ chế này đã hoạt động và công thức đồng yên yếu = bùng nổ kinh tế đã được thiết lập.
Tuy nhiên, để cơ chế này hoạt động cần phải sản xuất những sản phẩm có doanh số tăng khi giá giảm, tức là những sản phẩm có độ co giãn theo giá cao. Nói một cách đơn giản, độ co giãn theo giá cao có nghĩa là yếu tố khác biệt chính là giá cả (tức là các sản phẩm có giá trị gia tăng thấp). Những sản phẩm như vậy thường được sản xuất ở các nước đang phát triển.
Vì sao “bất lợi của đồng Yên yếu” dễ xảy ra hơn xưa ?
Đúng là nền kinh tế Nhật Bản đã mở rộng sau chiến tranh khi đồng yên suy yếu, nhưng điều này có thể xảy ra là do nước này có cơ cấu công nghiệp của một quốc gia mới nổi, sản xuất hàng loạt sản phẩm công nghiệp có giá trị gia tăng thấp bằng cách sử dụng lương thấp làm vũ khí.
Trong thời đại ngày nay, khi hoạt động sản xuất ngày càng có giá trị gia tăng cao, độ co giãn về giá của các sản phẩm do các nhà sản xuất Nhật Bản xuất khẩu không cao lắm.
Mặc dù việc duy trì mức giá cao sẽ không làm doanh số bán hàng giảm nhưng việc giảm giá không nhất thiết dẫn đến khối lượng bán hàng tăng mạnh. Do đó, trong thế giới ngày nay, khó có khả năng xảy ra chu kỳ đồng yên yếu dẫn đến sự gia tăng đáng kể hiệu quả hoạt động của các ngành xuất khẩu, tăng lương và tăng vốn đầu tư. Đây là lý do tại sao đồng yên yếu có nhiều khả năng dẫn đến bất lợi hơn so với trước đây.
( Nguồn tiếng Nhật )
Có thể bạn sẽ thích