Sau thất bại trong Chiến tranh thế giới thứ hai (1945), Nhật Bản rơi vào tình trạng khủng hoảng nghiêm trọng: đất nước bị tàn phá, sản xuất đình trệ, và hàng triệu người đối mặt với nạn đói. Trong bối cảnh này, nông nghiệp trở thành nhiệm vụ cấp bách để ổn định xã hội. Dưới sự chiếm đóng của Mỹ (1945–1952), Nhật Bản tiến hành cải cách ruộng đất lớn nhất trong lịch sử, tạo tiền đề cho sự phục hồi nông nghiệp và công nghiệp sau này.
1/Cải cách ruộng đất dưới sự chiếm đóng của Mỹ (1945–1952)
Tình trạng ban đầu
- Sau chiến tranh, nhiều nông dân vẫn là tá điền, phải nộp tô cho địa chủ.
- Sản lượng lương thực thấp, tình trạng thiếu ăn kéo dài, người dân phải dựa vào viện trợ từ Mỹ.
Nội dung cải cách
- Tịch thu đất của địa chủ lớn và phân chia lại cho nông dân trực tiếp canh tác.
- Hạn chế diện tích đất mà một gia đình có thể sở hữu (tối đa khoảng 3 ha).
- Nhà nước bồi thường cho địa chủ, nhưng ưu tiên quyền lợi cho nông dân.
Kết quả
- Hơn 90% hộ nông dân trở thành chủ ruộng đất, giảm đáng kể bất công xã hội.
- Nông dân có động lực tăng năng suất, vì họ làm trên mảnh đất của chính mình.
- Đây được xem là một trong những cải cách thành công nhất thời hậu chiến.
2/Cơ giới hóa và hợp tác xã nông nghiệp (1950–1970)
Cơ giới hóa nông nghiệp
- Mỹ viện trợ và khuyến khích sử dụng máy cày, máy gặt.
- Năng suất lúa gạo tăng nhanh, giảm phụ thuộc vào lao động tay chân.
- Phân bón hóa học và giống lúa năng suất cao bắt đầu phổ biến.
Hợp tác xã nông nghiệp (Nōkyō)
- Được thành lập để hỗ trợ nông dân về vốn, kỹ thuật, tiêu thụ sản phẩm.
- Trở thành cầu nối quan trọng giữa nhà nước, thị trường và người nông dân.
An ninh lương thực
- Đến cuối thập niên 1960, Nhật Bản đã tự túc phần lớn lương thực, đặc biệt là gạo.
- Hình thành văn hóa gạo quốc dân – gạo không chỉ là lương thực mà còn là biểu tượng của sự ổn định.
3/Thách thức trong giai đoạn này
- Dân số tăng nhanh sau chiến tranh gây áp lực lương thực.
- Thiếu lao động trẻ: nhiều người trẻ chuyển sang làm công nhân trong công nghiệp đang phát triển nhanh.
- Nhập khẩu giá rẻ: từ thập niên 1960, Nhật bắt đầu nhập thêm lúa mì, bột mì, ngô từ Mỹ để cân bằng nhu cầu.
4/Tác động xã hội và kinh tế
- Ổn định nông thôn: Cải cách ruộng đất giúp giảm mâu thuẫn giai cấp, tránh nguy cơ bất ổn chính trị.
- Nông dân thành trung lưu mới: Nhiều hộ có thể đầu tư cho giáo dục con cái, từ đó đóng góp vào công nghiệp hóa.
- Mối quan hệ Mỹ – Nhật: Thông qua viện trợ và cải cách nông nghiệp, Mỹ củng cố ảnh hưởng chính trị tại Nhật.
Có thể bạn sẽ thích