Thời kỳ Azuchi–Momoyama (1573–1603) là một giai đoạn ngắn nhưng đầy kịch tính trong lịch sử Nhật Bản, đánh dấu bước ngoặt từ thời Chiến Quốc loạn lạc sang một đất nước thống nhất. Dưới sự lãnh đạo của hai nhân vật kiệt xuất Oda Nobunaga và Toyotomi Hideyoshi, Nhật Bản chứng kiến những cải cách quân sự, chính trị và kinh tế sâu rộng, đồng thời sản sinh ra nhiều công trình kiến trúc và thành tựu văn hóa đặc sắc.
Tên gọi “Azuchi–Momoyama” bắt nguồn từ hai tòa thành nổi tiếng: Azuchi-jō (Oda Nobunaga xây dựng ở tỉnh Ōmi) và Fushimi-Momoyama-jō (Toyotomi Hideyoshi xây ở Kyoto). Đây vừa là biểu tượng quyền lực, vừa thể hiện sự giao thoa giữa phong cách kiến trúc truyền thống và ảnh hưởng mới từ phương Tây.
1. Bối cảnh lịch sử
Thời kỳ Azuchi–Momoyama kéo dài khoảng 30 năm, từ khi Oda Nobunaga lật đổ Mạc phủ Ashikaga (1573) cho đến khi Tokugawa Ieyasu lên nắm quyền và mở ra thời kỳ Edo (1603).
Đây là giai đoạn cuối của thời Chiến Quốc (Sengoku Jidai), khi đất nước Nhật Bản bị chia cắt bởi các lãnh chúa phong kiến (Daimyō) và thường xuyên diễn ra các cuộc chiến tranh giành quyền lực.
Tên gọi "Azuchi–Momoyama" bắt nguồn từ:
2. Nhân vật chủ chốt
Oda Nobunaga (1534–1582)
3. Đặc điểm chính trị – xã hội
4. Văn hóa Azuchi–Momoyama
5. Kết thúc thời kỳ
Thời kỳ Azuchi–Momoyama chỉ kéo dài khoảng 30 năm nhưng đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử Nhật Bản. Đây là giai đoạn chấm dứt thời Chiến Quốc, thống nhất đất nước và đặt nền tảng cho sự ổn định dưới thời Edo.
Ngoài những cải cách chính trị – quân sự quan trọng, thời kỳ này còn chứng kiến sự rực rỡ của văn hóa lâu đài, trà đạo, mỹ thuật và giao thương quốc tế. Tuy nhiên, tham vọng bành trướng ra bên ngoài của Hideyoshi đã dẫn đến những cuộc chiến hao tổn nhân lực và tài nguyên, khiến đất nước nhanh chóng cần một trật tự mới.
Thao khảo bài trước: Thời kỳ Muromachi: Nội chiến và văn hóa Samurai
Ở bài tiếp theo, chúng ta sẽ bước vào thời kỳ Edo – hơn 260 năm hòa bình, cô lập và phát triển văn hóa độc đáo của Nhật Bản.
Tên gọi “Azuchi–Momoyama” bắt nguồn từ hai tòa thành nổi tiếng: Azuchi-jō (Oda Nobunaga xây dựng ở tỉnh Ōmi) và Fushimi-Momoyama-jō (Toyotomi Hideyoshi xây ở Kyoto). Đây vừa là biểu tượng quyền lực, vừa thể hiện sự giao thoa giữa phong cách kiến trúc truyền thống và ảnh hưởng mới từ phương Tây.
1. Bối cảnh lịch sử
Thời kỳ Azuchi–Momoyama kéo dài khoảng 30 năm, từ khi Oda Nobunaga lật đổ Mạc phủ Ashikaga (1573) cho đến khi Tokugawa Ieyasu lên nắm quyền và mở ra thời kỳ Edo (1603).
Đây là giai đoạn cuối của thời Chiến Quốc (Sengoku Jidai), khi đất nước Nhật Bản bị chia cắt bởi các lãnh chúa phong kiến (Daimyō) và thường xuyên diễn ra các cuộc chiến tranh giành quyền lực.
Tên gọi "Azuchi–Momoyama" bắt nguồn từ:
- Lâu đài Azuchi: xây dựng bởi Oda Nobunaga ở tỉnh Ōmi (nay là Shiga).
- Lâu đài Momoyama (Fushimi-Momoyama): xây dựng bởi Toyotomi Hideyoshi ở Kyoto.
2. Nhân vật chủ chốt
Oda Nobunaga (1534–1582)
- Là người đầu tiên đặt nền móng thống nhất Nhật Bản sau nhiều thế kỷ phân liệt.
- Áp dụng chiến lược quân sự táo bạo, cải tiến vũ khí, đặc biệt là súng hỏa mai (arquebus) nhập từ Bồ Đào Nha.
- Thúc đẩy thương mại, mở cửa giao thương với phương Tây.
- Khuyến khích Thiên Chúa giáo truyền bá, một phần để kiềm chế thế lực Phật giáo.
- Năm 1582, Nobunaga bị phản bội và ép tự sát tại biến cố Honnō-ji.
- Xuất thân nông dân, trở thành cánh tay phải của Nobunaga.
- Sau cái chết của Nobunaga, Hideyoshi nhanh chóng củng cố quyền lực và hoàn tất quá trình thống nhất Nhật Bản.
- Áp dụng chính sách phân loại đẳng cấp xã hội (chiến binh – nông dân – thợ thủ công – thương nhân).
- Ra lệnh tịch thu vũ khí của nông dân (sự kiện "Săn kiếm"), nhằm ngăn nổi dậy.
- Mở rộng quan hệ đối ngoại, nhưng đồng thời tiến hành chiến dịch xâm lược Triều Tiên (1592–1598), cuối cùng thất bại.
- Cấm đạo Thiên Chúa khi lo ngại ảnh hưởng chính trị từ châu Âu.
- Đồng minh của Nobunaga và Hideyoshi, nhưng sau khi Hideyoshi qua đời, Ieyasu dần củng cố quyền lực.
- Chiến thắng quyết định trong trận Sekigahara (1600), đặt nền móng cho Mạc phủ Tokugawa.
- Năm 1603, được phong Shōgun, chính thức mở ra thời kỳ Edo.
3. Đặc điểm chính trị – xã hội
- Tập trung quyền lực: Giai đoạn này kết thúc tình trạng phân tán quyền lực kéo dài hàng thế kỷ.
- Củng cố chế độ phong kiến: Giai cấp võ sĩ (Samurai) giữ vị trí đặc quyền; nông dân bị ràng buộc với ruộng đất.
- Ngoại giao và giao thương: Nhật Bản giao thương tích cực với phương Tây, nhập súng, kỹ thuật đóng tàu, và hàng hóa.
- Tôn giáo: Thiên Chúa giáo lan rộng nhưng sau đó bị hạn chế.
4. Văn hóa Azuchi–Momoyama
- Kiến trúc: Lâu đài nguy nga (Azuchi, Osaka, Fushimi) với quy mô lớn, trang trí xa hoa, phản ánh quyền lực và sự giàu có của Daimyō.
- Nghệ thuật: Phát triển trà đạo (Sen no Rikyū), hội họa trường phái Kano, và các loại hình sân khấu như Noh, Kyōgen.
- Trang trí nội thất: Sử dụng tranh bình phong (byōbu) và cửa trượt (fusuma) vẽ cảnh thiên nhiên, vàng lá lộng lẫy.
5. Kết thúc thời kỳ
- Sau cái chết của Hideyoshi (1598), quyền lực rơi vào tay các lãnh chúa tranh giành ảnh hưởng.
- Trận Sekigahara (1600) quyết định số phận đất nước, với chiến thắng thuộc về Tokugawa Ieyasu.
- Năm 1603, Ieyasu lập Mạc phủ Tokugawa, mở ra thời kỳ Edo kéo dài hơn 250 năm.
6. Kết luận
Thời kỳ Azuchi–Momoyama chỉ kéo dài khoảng 30 năm nhưng đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử Nhật Bản. Đây là giai đoạn chấm dứt thời Chiến Quốc, thống nhất đất nước và đặt nền tảng cho sự ổn định dưới thời Edo.
Ngoài những cải cách chính trị – quân sự quan trọng, thời kỳ này còn chứng kiến sự rực rỡ của văn hóa lâu đài, trà đạo, mỹ thuật và giao thương quốc tế. Tuy nhiên, tham vọng bành trướng ra bên ngoài của Hideyoshi đã dẫn đến những cuộc chiến hao tổn nhân lực và tài nguyên, khiến đất nước nhanh chóng cần một trật tự mới.
Thao khảo bài trước: Thời kỳ Muromachi: Nội chiến và văn hóa Samurai
Ở bài tiếp theo, chúng ta sẽ bước vào thời kỳ Edo – hơn 260 năm hòa bình, cô lập và phát triển văn hóa độc đáo của Nhật Bản.
Sửa lần cuối:
Có thể bạn sẽ thích