Hôm nọ trên fan page có người nói đã được công ty xuất khẩu lao động giải thích rằng bây giờ là “cơ hội vàng để đi xuất khẩu lao động qua Nhật” nên tôi xin nêu ra một vài ý kiến về vấn đề này để ai đang phân vân có nên tham gia xuất khẩu lao động Nhật Bản tại thời điểm này có thêm thông tin tham khảo.
Xin nói trước bài viết này không nhằm mục đích nghiên cứu phân tích theo hình thức báo cáo khoa học mà là sẽ trình bày dựa vào tình hình thực tế nên sẽ không có số liệu thống kê, phân tích thống kê theo lối viết học thuật của các nhà nghiên cứu.
Nếu để nói ngắn gọn thì thời điểm hiện tại hoàn toàn không phải là cơ hội vàng để đi xuất khẩu lao động Nhật Bản mà là thời điểm mang lại nhiều rủi ro nhất. Cơ hội vàng chỉ dành cho một số ít đối tượng có trình độ chuyên môn và tiếng Nhật khá còn đối với hầu hết đa số lao động bình thường thì không phải là cơ hội vàng. Cách giải thích cơ hội vàng chỉ là hình thức quảng cáo để thu hút người đi trong lúc khó khăn mà thôi.
Lý do đầu tiên để đưa ra kết luận thời điểm này là rủi ro vì hiện tại corona chưa bị khống chế. Toàn thế giới nói chung và Nhật Bản nói riêng hoàn toàn bị động và bị cuốn theo sự bùng phát của vi rút corona. Vì vậy mà các doanh nghiệp Nhật Bản cũng khó có thể lên kế hoạch cho sản xuất,kinh doanh. Hôm nay còn có đơn hàng nhưng chỉ cần ngày mai công ty đối tác có người nhiễm dịch bị đình trệ sản xuất là đơn hàng cũng bị hoãn lại thậm chí là bị huỷ bỏ. Việc này dẫn đến kết quả là các công ty cũng khó có thể hứa hẹn, đảm bảo gì với số người sẽ được tuyển dụng vào làm cả. Hôm nay có thể còn cần vài chục người nhưng hôm sau đơn hàng bị dừng thì có thể sẽ phải sa thải cả vài chục người. Kết quả là sẽ một sự rủi ro rất lớn cho ngay cả lao động đang làm việc tại các công ty chứ chưa nói gì đến số lao động nước ngoài đang chờ đợi để đầu quân sau khi dịch covid lắng xuống.
Có thể nói rằng trong đại dịch lần này thì bản thân các doanh nghiệp cũng không thể chắc chắn về khả năng mình sẽ cầm cự được bao lâu và sự những người đứng đầu doanh nghiệp cũnh không dám chắc chắn đảm bảo về sự tồn vong của chính doanh nghiệp của mình thì không có gì để đảm bảo cho việc sẽ nhận những nhân viên nước ngoài lẽ ra sẽ được nhận vào để bù đắp việc thiếu hụt lao động trong điều kiện sản xuất bình thường và không có dịch cả. Vì lý do này nên nếu thời điểm này công ty môi giới nào quảng cáo với nội dung “ đảm bảo” công việc thì là sự đảm bảo sai với thực tế.
Lý do thứ hai để kết luận thời điểm này nhiều rủi ro nằm ở chỗ thị trường lao động của Nhật đã bin xáo trộn bởi corona. Do ảnh hưởng của dịch, nhiều công ty buộc phải tinh giảm biên chế và sa thải lao động. Và nhiều công ty đã bị phá sản. Dẫn đến số người thất nghiệp đã tăng lên đột biến. Sau khi tình hình dịch bệnh lắng xuống chắc chắn Nhật Bản sẽ có chính sách khuyến khích các doanh nghiệp ưu tiên giải quyết việc làm cho nhóm lao động mất việc làm trong nước trước. Thứ tự ưu tiên thường sẽ là người Nhật rồi mới đến người nước ngoài, người trẻ tuổi rồi mới đến người cao tuổi, người có kinh nghiệm rồi mới đến người chưa có kinh nghiệm. Có thể nói lao động nước ngoài nếu không có chuyên môn và khả năng tiếng Nhật sẽ nằm cuối bảng ưu tiên. Và, trường hợp có thuê người nước ngoài thì đa số công ty sẽ chọn đối tượng là người nước ngoài đang ở Nhật rồi mới đến những người đang ở nước ngoài.
Cũng cần nói thêm một điều nếu người nước ngoài có chuyên môn và khả năng tiếng Nhật tốt thì sẽ không phải lo chuyện tìm việc vì đây là đối tượng các công ty Nhật luôn cần. Nhưng có lẽ những người có khả năng tiếng Nhật và chuyên môn thật sự thì dù khủng hoảng có xảy ra thì cũng ít khi mất việc.
Một lý do nữa là cách làm việc đã thay đổi rất nhiều do ảnh hưởng của corona. Nếu như trước đây các công ty ưu tiên cho việc đến văn phòng làm việc thì bây giờ làm việc từ xa tại nhà lại được khuyến khích. Do đó dẫn đến việc các công ty sẽ thoát ra khỏi sự bó buộc của việc thuê mướn lao động toàn thời gian. Đây cũng là cơ hội tận dụng thế mạnh của các bà nội trợ là những đối tượng không thể làm việc toàn thời gian dù rất muốn đi làm. Điều này cũng sẽ gây ảnh hưởng đến thị trường lao động. Các công ty Nhật sẽ chọn thuê người Nhật thay vì thuê người nước ngoài cho nhiều công việc, đặc biệt là công việc có thể làm từ xa tại nhà.
Nói tóm lại là cho dù có đang nắm visa và vé máy bay trong tay đi nữa thì rủi ro không có việc làm vẫn rình rập những người lao động nước ngoài sắp sang Nhật làm việc. Tất nhiên một sự thật là hiện tại có làm được giấy chứng nhận tư cách lưu trú ( COE) thì cũng sẽ bị bảo lưu chờ mở cửa hạn chế nhập cảnh.
Lý do thứ tư tôi muốn đề cập đến chính là rủi ro tài chính ở Việt Nam. Đa số người đi lao động xuất khẩu đều phải đóng một khoản tiền nào đó như phí xuất cảnh, đặt cọc, phí giới thiệu. Số tiền không phải là nhỏ. Và đa số trường hợp đều phải vay để trang trải với kế hoạch là sau khi qua Nhật sẽ làm để trả dần. Nếu gặp công ty thu nhập khá, công việc suôn chảy thì không vấn đề gì. Tuy nhiên nếu trục trặc phải chờ thì nhiều trường hợp sẽ gặp khó khăn về tài chính vì thu nhập chưa thấy nhưng đã phải trả lãi hàng tháng. Và tình trạng hiện tại khi mà có nguy cơ phải chờ cả năm mới đi Nhật được và có đi qua đến đất Nhật thì cũng không biết tình trạng việc làm sẽ thế nào thì người chuẩn bị đi Nhật càng phải cẩn trọng với nguy cơ về tài chính.
Cũng cần nói thêm một điều nữa là corona gây ra khó khăn không riêng cho người lao động mà các công ty hay cá nhân môi giới cũng điêu đứng. Dường như để đối phó với đại dịch một số cá nhân và tổ chức đã chọn cách “mượn” tạm tiền cọc của lao động để trang trải. Cách họ làm là tung ra các đơn tuyển dụng hấp dẫn kèm những lời hứa ngọt ngào như “ đảm bảo ra giấy trong vòng 30 ngày” “ đảm bảo tăng ca ngày 2-3 tiếng” v.v... Thực chất thì ai tỉnh táo và chịu tìm hiểu sẽ nhận ra một điều những nội dung được” đảm bảo” này lại là những điều không ai có thể đứng ra đảm bảo bởi lẽ khi nào có giấy COE thì cục phải xét mới biết, số giờ tăng ca tuỳ thuộc vào tình hình công việc thực tế và sẽ biến động theo mùa vụ. Sẽ là một sai lầm lớn nếu thời điểm này ai đó tin vào các đơn tuyển với nhiều yếu tố “bảo đảm” để rồi ném tiền cọc vào cho môi giới “mượn” và chờ đợi trong lo âu.
Tất nhiên tôi không phản đối chuyện môi giới thu cọc. Cọc là yếu tố cần thiết để đảm bảo cho cả hai bên. Bạn tham gia đơn hàng nào đó thì đương nhiên phải nộp cọc theo quy định. Vấn đề tôi muốn nói là tại thời điểm này những người phải vay mượn để trang trải cho việc đi Nhật thì không nên tham gia vào đơn hàng và đóng một khoản cọc thật to vì chuyện này sẽ dẫn đến nhiều rủi ro. Với những trường hợp dư dả về tài chính (không phải lo trả lãi) và thời gian( có thể chờ đợi) thì nếu chọn được đơn tuyển vừa ý vẫn có thể tham gia.
Viết đến đây tôi nhớ ra một việc nữa là chắc chắn các bạn đã có COE sẽ phân vân chuyện có nên nộp tiền để lấy COE hay không? Đây là một vấn đề nhạy cảm. Bình thường thì thường người lao động sẽ phải đóng phí để nhận COE. Tuy nhiên,hiện tại COE hay visa đều vô nghĩa vì Nhật vẫn chưa mở cửa cho nhập cảnh, máy bay chưa có chuyến, khả năng mất việc cũng khá cao.. Do đó đem tiền đổi COE để rồi chờ đợi cả năm trời cũng là một điều khá mạo hiểm. Vì vậy có lẽ thời điểm này khi được thông báo có COE mọi người nên cân nhắc việc đóng phí để nhận hay là “gửi” cho môi giới đến khi đảm bảo rằng hạn chế nhập cảnh đã được gỡ bỏ, các hãng hàng không đã nối lại các chuyến bay và công ty phía Nhật vẫn còn nhu cầu tiếp nhận thì hãy đóng phần phí còn lại cũng là một cách.
Lưu ý hộ là tôi không xui bất cứ ai bỏ COE hay vi phạm cam kết với môi giới. Để tránh bị kết tội vi phạm cam kết thì lao động nên thương lượng với môi giới để tìm cách giải quyết. Nhưng tôi cũng nói thẳng ra thời điểm này nếu có nơi nào đó “ đảm bảo thời gian xuất cảnh” thì nơi đó đang nói dối. Tuyệt đối không nên tin tưởng.
Nói tóm lại hiện tại do ảnh hưởng của corona mà mọi thứ bị đảo lộn. Bản thân các doanh nghiệp Nhật Bản cũng không biết tương lai của họ sẽ ra sao thì việc một doanh nghiệp nào đó hứa hẹn hay đảm bảo điều gì đó về việc tuyển dụng người nước ngoài là điều không tưởng. Nhiều người sẽ thắc mắc rằng “ vẫn có nhiều công ty tung đơn ra tuyển số lượng lớn cơ mà?”. Xin thưa tung đơn ra thì không khó. Nhưng để đảm bảo cho lao động qua Nhật được và có việc làm đàng hoàng là không dễ trong thời điểm hiện tại. Chưa nói đến việc nhiều công ty haken( cho thuê lao động) đoán mò đoán non việc Nhật sẽ thiếu lao động sau khi corona được khống chế nên “săn” sẵn người để đó hoặc là họ “mượn” danh sách ứng viên để làm công cụ tiếp thị tìm khách ( công ty tiếp nhận) ở Nhật.
Cá nhân tôi cho rằng những nơi tung đơn ra với những lời hứa hẹn đảm bảo về xuất cảnh, về nội dung công việc tại thời điểm hiện tại là những nơi vô trách nhiệm với lao động và với chỉnh cả bản thân họ.
Bài viết này chỉ nhằm mục đích là đưa lại thông tin thực tế tại Nhật để ai đang phân vân có
thể có thêm thông tin tham khảo và đưa ra quyết định tốt nhất cho bản thân trong thời điểm cả thế giới đang đảo điên vì dịch corona. Dù bạn có quyết định thế nào đi nữa thì cũng không ảnh hưởng gì đến bản thân người viết cả. Chắc chắn sẽ có người không đồng ý với nội dung trên đây. Nếu ai không đồng ý thì đơn giản hãy bỏ qua hay nêu ra phản biện của bản thân để người khác có cái nhìn đa chiều.
Xin nói trước bài viết này không nhằm mục đích nghiên cứu phân tích theo hình thức báo cáo khoa học mà là sẽ trình bày dựa vào tình hình thực tế nên sẽ không có số liệu thống kê, phân tích thống kê theo lối viết học thuật của các nhà nghiên cứu.
Nếu để nói ngắn gọn thì thời điểm hiện tại hoàn toàn không phải là cơ hội vàng để đi xuất khẩu lao động Nhật Bản mà là thời điểm mang lại nhiều rủi ro nhất. Cơ hội vàng chỉ dành cho một số ít đối tượng có trình độ chuyên môn và tiếng Nhật khá còn đối với hầu hết đa số lao động bình thường thì không phải là cơ hội vàng. Cách giải thích cơ hội vàng chỉ là hình thức quảng cáo để thu hút người đi trong lúc khó khăn mà thôi.
Lý do đầu tiên để đưa ra kết luận thời điểm này là rủi ro vì hiện tại corona chưa bị khống chế. Toàn thế giới nói chung và Nhật Bản nói riêng hoàn toàn bị động và bị cuốn theo sự bùng phát của vi rút corona. Vì vậy mà các doanh nghiệp Nhật Bản cũng khó có thể lên kế hoạch cho sản xuất,kinh doanh. Hôm nay còn có đơn hàng nhưng chỉ cần ngày mai công ty đối tác có người nhiễm dịch bị đình trệ sản xuất là đơn hàng cũng bị hoãn lại thậm chí là bị huỷ bỏ. Việc này dẫn đến kết quả là các công ty cũng khó có thể hứa hẹn, đảm bảo gì với số người sẽ được tuyển dụng vào làm cả. Hôm nay có thể còn cần vài chục người nhưng hôm sau đơn hàng bị dừng thì có thể sẽ phải sa thải cả vài chục người. Kết quả là sẽ một sự rủi ro rất lớn cho ngay cả lao động đang làm việc tại các công ty chứ chưa nói gì đến số lao động nước ngoài đang chờ đợi để đầu quân sau khi dịch covid lắng xuống.
Có thể nói rằng trong đại dịch lần này thì bản thân các doanh nghiệp cũng không thể chắc chắn về khả năng mình sẽ cầm cự được bao lâu và sự những người đứng đầu doanh nghiệp cũnh không dám chắc chắn đảm bảo về sự tồn vong của chính doanh nghiệp của mình thì không có gì để đảm bảo cho việc sẽ nhận những nhân viên nước ngoài lẽ ra sẽ được nhận vào để bù đắp việc thiếu hụt lao động trong điều kiện sản xuất bình thường và không có dịch cả. Vì lý do này nên nếu thời điểm này công ty môi giới nào quảng cáo với nội dung “ đảm bảo” công việc thì là sự đảm bảo sai với thực tế.
Lý do thứ hai để kết luận thời điểm này nhiều rủi ro nằm ở chỗ thị trường lao động của Nhật đã bin xáo trộn bởi corona. Do ảnh hưởng của dịch, nhiều công ty buộc phải tinh giảm biên chế và sa thải lao động. Và nhiều công ty đã bị phá sản. Dẫn đến số người thất nghiệp đã tăng lên đột biến. Sau khi tình hình dịch bệnh lắng xuống chắc chắn Nhật Bản sẽ có chính sách khuyến khích các doanh nghiệp ưu tiên giải quyết việc làm cho nhóm lao động mất việc làm trong nước trước. Thứ tự ưu tiên thường sẽ là người Nhật rồi mới đến người nước ngoài, người trẻ tuổi rồi mới đến người cao tuổi, người có kinh nghiệm rồi mới đến người chưa có kinh nghiệm. Có thể nói lao động nước ngoài nếu không có chuyên môn và khả năng tiếng Nhật sẽ nằm cuối bảng ưu tiên. Và, trường hợp có thuê người nước ngoài thì đa số công ty sẽ chọn đối tượng là người nước ngoài đang ở Nhật rồi mới đến những người đang ở nước ngoài.
Cũng cần nói thêm một điều nếu người nước ngoài có chuyên môn và khả năng tiếng Nhật tốt thì sẽ không phải lo chuyện tìm việc vì đây là đối tượng các công ty Nhật luôn cần. Nhưng có lẽ những người có khả năng tiếng Nhật và chuyên môn thật sự thì dù khủng hoảng có xảy ra thì cũng ít khi mất việc.
Một lý do nữa là cách làm việc đã thay đổi rất nhiều do ảnh hưởng của corona. Nếu như trước đây các công ty ưu tiên cho việc đến văn phòng làm việc thì bây giờ làm việc từ xa tại nhà lại được khuyến khích. Do đó dẫn đến việc các công ty sẽ thoát ra khỏi sự bó buộc của việc thuê mướn lao động toàn thời gian. Đây cũng là cơ hội tận dụng thế mạnh của các bà nội trợ là những đối tượng không thể làm việc toàn thời gian dù rất muốn đi làm. Điều này cũng sẽ gây ảnh hưởng đến thị trường lao động. Các công ty Nhật sẽ chọn thuê người Nhật thay vì thuê người nước ngoài cho nhiều công việc, đặc biệt là công việc có thể làm từ xa tại nhà.
Nói tóm lại là cho dù có đang nắm visa và vé máy bay trong tay đi nữa thì rủi ro không có việc làm vẫn rình rập những người lao động nước ngoài sắp sang Nhật làm việc. Tất nhiên một sự thật là hiện tại có làm được giấy chứng nhận tư cách lưu trú ( COE) thì cũng sẽ bị bảo lưu chờ mở cửa hạn chế nhập cảnh.
Lý do thứ tư tôi muốn đề cập đến chính là rủi ro tài chính ở Việt Nam. Đa số người đi lao động xuất khẩu đều phải đóng một khoản tiền nào đó như phí xuất cảnh, đặt cọc, phí giới thiệu. Số tiền không phải là nhỏ. Và đa số trường hợp đều phải vay để trang trải với kế hoạch là sau khi qua Nhật sẽ làm để trả dần. Nếu gặp công ty thu nhập khá, công việc suôn chảy thì không vấn đề gì. Tuy nhiên nếu trục trặc phải chờ thì nhiều trường hợp sẽ gặp khó khăn về tài chính vì thu nhập chưa thấy nhưng đã phải trả lãi hàng tháng. Và tình trạng hiện tại khi mà có nguy cơ phải chờ cả năm mới đi Nhật được và có đi qua đến đất Nhật thì cũng không biết tình trạng việc làm sẽ thế nào thì người chuẩn bị đi Nhật càng phải cẩn trọng với nguy cơ về tài chính.
Cũng cần nói thêm một điều nữa là corona gây ra khó khăn không riêng cho người lao động mà các công ty hay cá nhân môi giới cũng điêu đứng. Dường như để đối phó với đại dịch một số cá nhân và tổ chức đã chọn cách “mượn” tạm tiền cọc của lao động để trang trải. Cách họ làm là tung ra các đơn tuyển dụng hấp dẫn kèm những lời hứa ngọt ngào như “ đảm bảo ra giấy trong vòng 30 ngày” “ đảm bảo tăng ca ngày 2-3 tiếng” v.v... Thực chất thì ai tỉnh táo và chịu tìm hiểu sẽ nhận ra một điều những nội dung được” đảm bảo” này lại là những điều không ai có thể đứng ra đảm bảo bởi lẽ khi nào có giấy COE thì cục phải xét mới biết, số giờ tăng ca tuỳ thuộc vào tình hình công việc thực tế và sẽ biến động theo mùa vụ. Sẽ là một sai lầm lớn nếu thời điểm này ai đó tin vào các đơn tuyển với nhiều yếu tố “bảo đảm” để rồi ném tiền cọc vào cho môi giới “mượn” và chờ đợi trong lo âu.
Tất nhiên tôi không phản đối chuyện môi giới thu cọc. Cọc là yếu tố cần thiết để đảm bảo cho cả hai bên. Bạn tham gia đơn hàng nào đó thì đương nhiên phải nộp cọc theo quy định. Vấn đề tôi muốn nói là tại thời điểm này những người phải vay mượn để trang trải cho việc đi Nhật thì không nên tham gia vào đơn hàng và đóng một khoản cọc thật to vì chuyện này sẽ dẫn đến nhiều rủi ro. Với những trường hợp dư dả về tài chính (không phải lo trả lãi) và thời gian( có thể chờ đợi) thì nếu chọn được đơn tuyển vừa ý vẫn có thể tham gia.
Viết đến đây tôi nhớ ra một việc nữa là chắc chắn các bạn đã có COE sẽ phân vân chuyện có nên nộp tiền để lấy COE hay không? Đây là một vấn đề nhạy cảm. Bình thường thì thường người lao động sẽ phải đóng phí để nhận COE. Tuy nhiên,hiện tại COE hay visa đều vô nghĩa vì Nhật vẫn chưa mở cửa cho nhập cảnh, máy bay chưa có chuyến, khả năng mất việc cũng khá cao.. Do đó đem tiền đổi COE để rồi chờ đợi cả năm trời cũng là một điều khá mạo hiểm. Vì vậy có lẽ thời điểm này khi được thông báo có COE mọi người nên cân nhắc việc đóng phí để nhận hay là “gửi” cho môi giới đến khi đảm bảo rằng hạn chế nhập cảnh đã được gỡ bỏ, các hãng hàng không đã nối lại các chuyến bay và công ty phía Nhật vẫn còn nhu cầu tiếp nhận thì hãy đóng phần phí còn lại cũng là một cách.
Lưu ý hộ là tôi không xui bất cứ ai bỏ COE hay vi phạm cam kết với môi giới. Để tránh bị kết tội vi phạm cam kết thì lao động nên thương lượng với môi giới để tìm cách giải quyết. Nhưng tôi cũng nói thẳng ra thời điểm này nếu có nơi nào đó “ đảm bảo thời gian xuất cảnh” thì nơi đó đang nói dối. Tuyệt đối không nên tin tưởng.
Nói tóm lại hiện tại do ảnh hưởng của corona mà mọi thứ bị đảo lộn. Bản thân các doanh nghiệp Nhật Bản cũng không biết tương lai của họ sẽ ra sao thì việc một doanh nghiệp nào đó hứa hẹn hay đảm bảo điều gì đó về việc tuyển dụng người nước ngoài là điều không tưởng. Nhiều người sẽ thắc mắc rằng “ vẫn có nhiều công ty tung đơn ra tuyển số lượng lớn cơ mà?”. Xin thưa tung đơn ra thì không khó. Nhưng để đảm bảo cho lao động qua Nhật được và có việc làm đàng hoàng là không dễ trong thời điểm hiện tại. Chưa nói đến việc nhiều công ty haken( cho thuê lao động) đoán mò đoán non việc Nhật sẽ thiếu lao động sau khi corona được khống chế nên “săn” sẵn người để đó hoặc là họ “mượn” danh sách ứng viên để làm công cụ tiếp thị tìm khách ( công ty tiếp nhận) ở Nhật.
Cá nhân tôi cho rằng những nơi tung đơn ra với những lời hứa hẹn đảm bảo về xuất cảnh, về nội dung công việc tại thời điểm hiện tại là những nơi vô trách nhiệm với lao động và với chỉnh cả bản thân họ.
Bài viết này chỉ nhằm mục đích là đưa lại thông tin thực tế tại Nhật để ai đang phân vân có
thể có thêm thông tin tham khảo và đưa ra quyết định tốt nhất cho bản thân trong thời điểm cả thế giới đang đảo điên vì dịch corona. Dù bạn có quyết định thế nào đi nữa thì cũng không ảnh hưởng gì đến bản thân người viết cả. Chắc chắn sẽ có người không đồng ý với nội dung trên đây. Nếu ai không đồng ý thì đơn giản hãy bỏ qua hay nêu ra phản biện của bản thân để người khác có cái nhìn đa chiều.
Sửa lần cuối:
Có thể bạn sẽ thích