Thập niên 1980 đánh dấu một trong những giai đoạn vừa rực rỡ, vừa đầy mâu thuẫn trong lịch sử hiện đại Nhật Bản. Sau khi vượt qua khủng hoảng dầu mỏ, nền kinh tế Nhật không chỉ phục hồi mà còn bùng nổ mạnh mẽ, đưa đất nước lên vị trí nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Các tập đoàn công nghiệp, tài chính và công nghệ Nhật Bản khiến cả thế giới phải ngưỡng mộ, đến mức nhiều người tin rằng Nhật sẽ sớm vượt qua Mỹ. Thế nhưng, chính sự hưng phấn quá đà ấy lại thổi phồng một “bong bóng” khổng lồ trong bất động sản và chứng khoán – và kết cục sau đó đã để lại một “thập niên mất mát” đầy đau đớn.
Bài này là 1 trong loạt bài theo chủ đề: Nhật Bản hậu chiến & kinh tế thần kỳ (1945 – 1990)
1. Thập niên của niềm tin và thịnh vượng
Đầu thập niên 1980, Nhật Bản đã có nền tảng vững chắc sau nhiều năm điều chỉnh cơ cấu kinh tế. Xuất khẩu ô tô, điện tử, máy móc công nghiệp tiếp tục tăng trưởng mạnh, chiếm lĩnh thị trường Mỹ và châu Âu.- Ngành ô tô: Toyota, Nissan, Honda trở thành biểu tượng chất lượng và tiết kiệm nhiên liệu.
- Điện tử: Sony, Panasonic, Sharp, NEC nổi danh toàn cầu với tivi màu, Walkman, máy tính cá nhân.
- Công nghệ cao: Nhật dẫn đầu trong sản xuất bán dẫn, robot công nghiệp.
2. Hiệp định Plaza và đồng yên tăng giá
Năm 1985, một bước ngoặt quan trọng xảy ra: Hiệp định Plaza. Mỹ và các nước phương Tây buộc Nhật phải chấp nhận để đồng yên tăng giá mạnh nhằm giảm thâm hụt thương mại Mỹ.- Đồng yên tăng từ mức 240 yên/USD xuống còn khoảng 120 yên/USD chỉ trong vài năm.
- Xuất khẩu của Nhật bị ảnh hưởng nặng nề, vì hàng hóa trở nên đắt đỏ.
3. Bong bóng bất động sản và chứng khoán
Với lãi suất thấp và kỳ vọng tăng giá, dòng tiền đổ vào thị trường chứng khoán và bất động sản:- Chứng khoán: Chỉ số Nikkei 225 tăng gấp ba lần, đạt đỉnh gần 39.000 điểm năm 1989 – mức chưa bao giờ lặp lại.
- Bất động sản: Giá đất tại Tokyo và các thành phố lớn tăng phi mã; có thời điểm người ta đồn rằng chỉ cần bán khu đất Hoàng cung Tokyo đã đủ mua toàn bộ bang California.
4. Văn hóa tiêu dùng xa hoa
Thập niên 1980 còn được nhớ đến như thời kỳ tiêu dùng xa hoa bậc nhất trong lịch sử Nhật Bản.- Người dân mua sắm hàng hiệu châu Âu, siêu xe, trang sức đắt tiền.
- Nhiều công ty Nhật chi hàng tỷ USD để mua bất động sản và công ty nước ngoài – như khi Mitsubishi mua trung tâm Rockefeller ở New York.
- Các sản phẩm “Made in Japan” không chỉ là hàng hóa, mà trở thành biểu tượng của sự thành công và hiện đại.
5. Những dấu hiệu bất ổn
Tuy vẻ ngoài rực rỡ, nền kinh tế Nhật thập niên 1980 tiềm ẩn nhiều nguy cơ:- Năng suất công nghiệp bắt đầu chững lại.
- Tỷ lệ đầu cơ tăng quá cao so với đầu tư sản xuất thực chất.
- Chính phủ lo ngại nhưng khó kiểm soát khi người dân và doanh nghiệp đều tin giá đất, chứng khoán “chỉ có thể tăng”.
Kết luận
Thập niên 1980 là bức tranh hai mặt của Nhật Bản: vừa huy hoàng, vừa đầy bi kịch. Đó là thời kỳ nền kinh tế vươn lên đỉnh cao, người dân tận hưởng thịnh vượng, văn hóa và công nghệ Nhật lan tỏa toàn cầu. Nhưng cũng chính vì quá say sưa trong giàu có, Nhật đã đánh mất sự thận trọng vốn có, để rồi rơi vào một trong những bong bóng tài sản lớn nhất lịch sử nhân loại. Hào quang của thập niên này vẫn còn in đậm trong ký ức người Nhật, vừa như niềm tự hào, vừa như bài học đắt giá cho mọi thế hệ sau.Bài này là 1 trong loạt bài theo chủ đề: Nhật Bản hậu chiến & kinh tế thần kỳ (1945 – 1990)
Sửa lần cuối:
Có thể bạn sẽ thích