Giáo dục Lịch sử giáo dục Nhật Bản thời Azuchi–Momoyama – Edo (1573–1868)

Giáo dục Lịch sử giáo dục Nhật Bản thời Azuchi–Momoyama – Edo (1573–1868)

Bối cảnh lịch sử​

Sau giai đoạn đầy biến động Muromachi, Nhật Bản bước vào thời kỳ Azuchi–Momoyama (1573–1603) với công cuộc thống nhất đất nước dưới Oda Nobunaga và Toyotomi Hideyoshi. Dù ngắn ngủi, giai đoạn này đặt nền móng cho sự ổn định xã hội kéo dài suốt hơn 260 năm của thời Edo (1603–1868) dưới quyền Mạc phủ Tokugawa.

Chính sự ổn định chính trị và phân tầng xã hội chặt chẽ thời Edo đã tạo ra một hệ thống giáo dục đặc trưng, vừa phổ cập hơn bao giờ hết, vừa mang dấu ấn Nho giáo và tôn giáo đậm nét.

giao duc-Azuchi–Momoyama.webp





Giáo dục thời Azuchi–Momoyama (1573–1603)​


  1. Thống nhất và quản lý xã hội
    • Lãnh đạo cần một tầng lớp samurai có học để cai trị.
    • Các tu viện, học viện vẫn giữ vai trò quan trọng trong đào tạo chữ Hán, thư pháp, kinh điển Nho – Phật.
  2. Đặt nền cho phổ cập giáo dục
    • Xuất hiện nhiều lớp học dân gian, dạy chữ cho con em thương nhân, nông dân có điều kiện.
    • Chuẩn bị cho sự bùng nổ trường học tư nhân thời Edo.



Giáo dục thời Edo (1603–1868)​


  1. Terakoya (寺子屋) – Trường học cho dân thường
    • Do chùa, thầy tư, hoặc võ sĩ thất nghiệp mở.
    • Giảng dạy những kỹ năng thiết thực: đọc – viết, toán học cơ bản, lễ nghi.
    • Đối tượng: con em thương nhân, thợ thủ công, thậm chí cả nông dân khá giả.
    • Nhờ đó, Nhật Bản đạt tỷ lệ biết chữ cao so với các nước cùng thời (ước tính 40–50% dân số).
  2. Hankō (藩校) – Trường của các phiên
    • Mỗi lãnh chúa lập trường cho con em samurai.
    • Chú trọng Nho giáo Chu Tử học, đạo đức, chính trị, võ nghệ.
    • Đào tạo tầng lớp tinh hoa phục vụ chính quyền.
  3. Nho giáo trở thành tư tưởng chính thống
    • Chu Tử học được Tokugawa công nhận làm nền tảng cai trị.
    • Nhấn mạnh trung hiếu, tôn quân, trật tự xã hội.
    • Các học giả nổi bật: Hayashi Razan, Arai Hakuseki.
  4. Các học phái và tri thức khác
    • Quốc học (Kokugaku): phục hưng văn hóa Nhật, nghiên cứu thần đạo và văn học cổ.
    • Hà Lan học (Rangaku): từ thế kỷ 18, thông qua Nagasaki, Nhật tiếp cận khoa học, y học, toán học phương Tây.
    • Đây là con đường chuẩn bị cho hiện đại hóa Minh Trị.



So sánh Azuchi–Momoyama và Edo​

  • Azuchi–Momoyama: bước chuyển tiếp, giáo dục chủ yếu vẫn nằm trong tay chùa viện và giới võ sĩ.
  • Edo: giáo dục lan rộng ra dân chúng, nhờ hệ thống terakoya và hankō, tạo nên nền tảng xã hội có trình độ học vấn cao.



Ý nghĩa và ảnh hưởng lâu dài​


  • Lần đầu tiên trong lịch sử Nhật Bản, phần lớn dân chúng được tiếp cận giáo dục cơ bản.
  • Giáo dục trở thành công cụ duy trì trật tự xã hội Tokugawa nhưng đồng thời cũng nuôi dưỡng tinh thần phản biện (Quốc học, Hà Lan học).
  • Chính nhờ hệ thống giáo dục phổ cập này mà sau Minh Trị Duy Tân, Nhật nhanh chóng hiện đại hóa và công nghiệp hóa thành công.



Kết luận​


Giai đoạn Azuchi–Momoyama – Edo (1573–1868) chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của giáo dục Nhật Bản. Từ chỗ chỉ phục vụ giới tinh hoa, giáo dục đã lan tỏa đến mọi tầng lớp thông qua terakoya và hankō. Với tỷ lệ biết chữ cao và sự phong phú về tư tưởng, nền giáo dục Edo đã đặt nền móng vững chắc cho nước Nhật bước vào công cuộc Duy Tân Minh Trị sau này.

Bài liên quan:

Lịch sử giáo dục Nhật Bản: Từ khởi thủy đến hiện đại

 

Bài viết liên quan

Thumbnail bài viết: Đồng yên giao dịch quanh mức 153 yên = 1 đô la , suy yếu trong bối cảnh bất ổn chính trị.
Đồng yên giao dịch quanh mức 153 yên = 1 đô la , suy yếu trong bối cảnh bất ổn chính trị.
Vào ngày 10, đồng yên giao dịch quanh mức 153 yên = 1 đô la trên thị trường ngoại hối, mức thấp nhất trong tám tháng. Những lo ngại về việc liệu Đảng Công minh có tiếp tục liên minh với Đảng Dân...
Thumbnail bài viết: Nhịn ăn gián đoạn có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh . Giải thích kết quả nghiên cứu mới nhất.
Nhịn ăn gián đoạn có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh . Giải thích kết quả nghiên cứu mới nhất.
Trong khi hầu hết các chế độ ăn kiêng tập trung vào thực phẩm bạn ăn, thì nhịn ăn gián đoạn lại tập trung vào khoảng thời gian bạn ăn. Còn được gọi là chế độ ăn kiêng hạn chế thời gian, nhịn ăn...
Thumbnail bài viết: Làm việc từ xa làm tăng mối lo ngại của ban quản lý, thu hẹp khoảng cách với nhân viên.
Làm việc từ xa làm tăng mối lo ngại của ban quản lý, thu hẹp khoảng cách với nhân viên.
Vào ngày 27 tháng 8 năm 2025, Viện Nghiên cứu Persol đã công bố kết quả "Khảo sát Làm việc từ xa lần thứ 10", một cuộc khảo sát về tỷ lệ triển khai làm việc từ xa. Mặc dù tỷ lệ triển khai làm việc...
Thumbnail bài viết: Nhật Bản : Thắt chặt điều kiện tư cách lưu trú "Quản lý kinh doanh " , có hiệu lực từ ngày 16.
Nhật Bản : Thắt chặt điều kiện tư cách lưu trú "Quản lý kinh doanh " , có hiệu lực từ ngày 16.
Vào ngày 10, Cục quản lý Xuất nhập cảnh và cư trú thông báo sẽ bổ sung đáng kể trình độ tiếng Nhật vào các yêu cầu để được cấp tư cách lưu trú "Quản lý kinh doanh" cho người nước ngoài khởi nghiệp...
Thumbnail bài viết: Nhật Bản : Gia tăng trục xuất cưỡng chế trong nỗ lực hướng đến mục tiêu không nhập cư bất hợp pháp.
Nhật Bản : Gia tăng trục xuất cưỡng chế trong nỗ lực hướng đến mục tiêu không nhập cư bất hợp pháp.
Trong ba tháng kể từ khi Cục quản lý Xuất nhập cảnh và Cư trú triển khai "Kế hoạch Không Nhập cư Bất hợp pháp", số vụ trục xuất cưỡng chế có nhân viên đi kèm và được chính phủ Nhật Bản chi trả đã...
Thumbnail bài viết: Nhật Bản : Tỷ lệ tự cung cấp lương thực trong năm tài chính 2024 là 38%, vẫn chưa đạt được mục tiêu.
Nhật Bản : Tỷ lệ tự cung cấp lương thực trong năm tài chính 2024 là 38%, vẫn chưa đạt được mục tiêu.
Vào ngày 10, Bộ Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản công bố tỷ lệ tự cung cấp lương thực (ước tính) cho năm tài chính 2024 là 38% tính theo calo. Đây là năm thứ tư liên tiếp tỷ lệ này giữ nguyên...
Thumbnail bài viết: Nhật Bản : Không nên tiếp tục Abenomics , bà Takaichi nên theo đuổi chính sách của riêng mình.
Nhật Bản : Không nên tiếp tục Abenomics , bà Takaichi nên theo đuổi chính sách của riêng mình.
Trong số ra ngày 8 tờ báo Anh Financial Times (FT) đã kêu gọi Chủ tịch Đảng Dân chủ Tự do (LDP) bà Sanae Takaichi, ứng cử viên hàng đầu cho vị trí thủ tướng tiếp theo của Nhật Bản, không nên tiếp...
Thumbnail bài viết: Mức độ hài lòng với công việc của người trong độ tuổi 20 theo tỉnh, Aomori và Tokyo xếp hạng cao.
Mức độ hài lòng với công việc của người trong độ tuổi 20 theo tỉnh, Aomori và Tokyo xếp hạng cao.
Gibraltar Life Insurance ( quận Chiyoda , Tokyo) đã công bố kết quả "Khảo sát năm 2025 về Thái độ và Thực tế của Người trong độ tuổi 20". 55,1% nam giới và nữ giới đang đi làm trả lời rằng họ "hài...
Thumbnail bài viết: Lợi nhuận hoạt động của chuỗi cửa hàng tiện lợi nội địa giảm 4% , Seven-Eleven chứng kiến chi phí tăng do giá cả tăng.
Lợi nhuận hoạt động của chuỗi cửa hàng tiện lợi nội địa giảm 4% , Seven-Eleven chứng kiến chi phí tăng do giá cả tăng.
Tập đoàn Seven & i Holdings đã công bố kết quả tài chính hợp nhất tạm thời cho kỳ kết thúc vào tháng 8 năm 2025 vào ngày 9. Lợi nhuận hoạt động, đại diện cho lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh cốt...
Thumbnail bài viết: Nhật Bản : Hơn 20% số người được hỏi "kiềm chế mua" do giá gạo tăng.
Nhật Bản : Hơn 20% số người được hỏi "kiềm chế mua" do giá gạo tăng.
Một khảo sát về giá gạo tăng cho thấy hơn 20% số người được hỏi đã kiềm chế mua gạo do giá gạo tăng. Trong một khảo sát do Sumitomo Life Insurance thực hiện với khoảng 5.000 nhân viên văn phòng...
Your content here
Top