Tâm sự: Làm nhà nước-nên hay không?
Vừa sưu tầm được cái này trên mạng, mời mọi người đọc và bình luận.
1. Rời khỏi TMA
Khi làm ở TMA em cũng đã xác định rằng cái việc mình đang làm cho dù 10 năm sau vẫn cứ thế: một thằng làm thuê. Bác Linh cũng đã nói với em rồi, và việc đó cho tới nay vẫn vậy, cũng là chuyện bình thường. Các bác cũng biết em thích làm ra sản phẩm, em thích tạo ra sản phẩm và hoàn thiện sản phẩm. Em không thích phải làm cái công việc gia công chán đến tẻ nhạt ngày này qua ngày khác cặm cụi làm mà chẳng biết mình làm để làm gì. Nhưng em đã sai lầm khi quyết định về làm nhà nước quá sớm (6 tháng) trong khi những vốn liếng tích luỹ trong quá trình làm thuê là chưa đủ. Làm thuê là môi trường thuận lợi để tập dợt các kỹ năng mà việc học ở trường, ở sách vở không có. Việc tiếp xúc với những người giỏi, các quy trình hiện đại, môi trường giao tiếp thuận lợi, sản phẩm mang tính quốc tế, cơ hội ra nước ngoài học hỏi, khả năng tiếng Anh.... tất cả những thứ đó cách đây 3 năm, khi rời khỏi TMA em đã không tính đến. Khi đó em chỉ suy nghĩ là em muốn một môi trường làm việc mà trong đó em có thể biến các ý tưởng của em thành sản phẩm, lúc đó, ngay cả việc tiền bạc, lương lậu em cũng không quan tâm. Các bác biết là lúc rời TMA lương em 3 chai, về làm nhà nước tháng đầu tiên các bác biết lương bao nhiêu không? 430K VNĐ, vậy mà em vẫn về, trong đầu em lúc đó không quan tâm đến lương lậu.
Em vẫn luôn cám ơn môi trường ở TMA, dù chỉ 06 tháng nhưng em đã học được rất nhiều thứ ở đó.
2. Công việc và Cơ quan hành chính Nhà nước
Ở đây có rất nhiều thứ cần phải làm, có các dự án bạc tỷ liên quan đến cả hệ thống, liên quan đến hàng ngàn con người trong bộ máy và liên quan đến dân - vì dân làm việc với nhà nước thông qua bộ máy của nhà nước. Ở đây không thiếu việc, chỉ thiếu người biết làm việc.
Em đã cặm cụi làm việc, đã cố gắng quan sát và nhận xét, tìm hiểu và học hỏi các kiến thức liên quan về lãnh vực quản lý nhà nước để áp dụng vào những thứ mình làm. Em đã làm việc không biết mệt mỏi, có lúc gần như điên. Ở thời đại này mà dân IT làm việc với cái bụng đói coi bộ cũng khó kiếm hả ?
Làm một dự án, người ta bảo em lấy code của dự án cũ ra để sửa. Hỳ hụi làm, khi xong, thằng làm được 10 chai, thằng không làm được 5 chai. Em cũng chả quan tâm, ngay cả việc làm xong thì chỉ duy nhất thằng nhận 10 chai là em đây được kiêm nhiệm việc bảo trì bảo hành sản phẩm vô thời hạn. Vấn đề là em không quan tâm đến tiền bạc, ít nhất lúc này, ở đây, em không quan tâm đến tiền bạc.
Ở góc độ là một người góp ý thẩm định cho các dự án CNTT khác trong tỉnh, buồn cười là đôi khi những ý kiến góp ý của em lại trở thành công cụ để người ta mặc cả với nhau về khoản thanh toán lại quả để dự án được thực hiện. Em chán ghét việc lợi dụng chất xám của em để tư lợi.
Em cũng đã cố gắng hiền, và tránh những đối đầu không cần thiết. Về mặt này em khá thành công, không ai ở đây coi em là kẻ thù, mặc dù quyền lợi của họ đôi khi bị em rũ bỏ thông qua các báo cáo thẩm định (đó là mặt ngoài, còn lâu dài thì chưa biết, người Việt Nam vốn cũng có tính xấu thù dai, hehe).
Nhà nước Việt Nam là một hệ thống phức tạp và cồng kềnh. Nhà nước là một bộ phận của hệ thống chính trị do Đảng Cộng sản lãnh đạo, có ba thành phần chính trong hệ thống chính trị Việt Nam là Đảng Cộng sản, Nhà nước và Mặt trận tổ quốc. Trong ba thành phần đó thì Mặt trận tổ quốc hiện nay đóng góp vai trò mờ nhạt, Nhà nước đóng vai trò trụ cột và Đảng nắm quyền lực (Đảng cầm quyền). Hệ thống Chính trị trong đó Nhà nước là một đơn vị của Việt Nam ta được tổ chức rất chặt chẽ, vì rất chặt chẽ nên mới có nhiều chuyện phát sinh, em khỏi nói, các bác đọc báo cũng biết.
Nhà nước bao gồm Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ, các Bộ, HĐND và UBND các cấp.... Việc phân cấp quyền lực không rõ ràng khiến cho quyền lực tập trung phần lớn vào các cơ quan bên trên, các cơ quan càng thấp quyền lực càng ít và phụ thuộc rất lớn vào cơ quan cấp trên của mình. Chính sự phân cấp không cụ thể về quyền lực và sự gắn bó quá chặt chẽ này khiến cho việc quản lý hết sức chồng chéo và mất thời gian. Giả sử có một việc nào đó xảy ra ở Xã, xã không đủ thẩm quyền phải báo lên Huyện, huyện lại báo lên Tỉnh, tỉnh báo Trung ương...chưa kể trong một cấp lại có sự liên quan giữa các Sở ngành với nhau (phối hợp). Hành dân và hành doanh nghiệp là như thế, rất bất tiện và mất thời gian, vụ việc kéo dài và không được xử lý kịp thời, nhiều khi làm mất cơ hội.
Việt Nam có lẽ là nước có nhiều công chức nhất thế giới, với 83 triệu dân nhưng có tới 10+ triệu người ăn lương nhà nước. Nhiều thế nhưng làm việc không hiệu quả. Trình độ của công chức là hết sức tệ hại, đặc biệt thiếu người có năng lực trong các lĩnh vực mới. An ninh chính trị, Quốc phòng thì chắc là good vì đã có nhiều kinh nghiệm từ thời chiến tranh, quân nhân và công an dầu sao cũng chịu đựng gian khổ giỏi hơn những thành phần khác, đỡ tiêu cực hơn, đỡ nhũng nhiễu hơn, nhưng những lĩnh vực mới mở cửa thì tệ lắm, CNTT thì chắc là quá tệ. Vướng mắc đủ mọi lĩnh vực, khắp cả nước.
Thủ tục nhiêu khê ngay cả trong nội bộ các cơ quan nhà nước với nhau, đối với dân thì miễn bàn, cực kỳ nhiêu khê. Và công chức tiếp dân thì hầu hết được đánh giá là không lịch sự.
Em sợ nhất là đội ngũ công chức, cả lãnh đạo lẫn nhân viên thường. Năng lực nhìn chung yếu quá. Em tự đánh giá mình chỉ là một người có trình độ trung bình khá, nhưng về đây em là người giỏi nhất (hơi nổ, hơ hơ), em sợ điều đó vì nó chẳng giúp mình được cái gì, không có người để noi gương, không có kẻ để học hỏi.
Nhưng năng lực là một chuyện và phong cách làm việc lại là một chuyện khác. Người ta đi làm như... đi chơi. Không có kỷ luật làm việc, không định lượng được công việc, không kiểm soát được quá trình làm việc. Công sở trong giờ làm việc thật chán, kẻ ngồi hút thuốc uống cafe, người ngồi đọc báo, người chơi game, xem xxx, làm việc riêng... ngày này qua ngày khác, tháng này qua tháng khác, vẫn cứ thế....
Người ta đi làm trễ và về sớm. Người ta đưa ra những báo cáo bề nổi không thực chất. Người ta không biết làm báo cáo như thế nào cho đúng, báo cáo phải hết sức trung thực và có ích cho các quyết định. Leadership của các xếp ở đây cũng quá xá tệ, người ta không biết phân công công việc như thế nào cho hợp lý, sắp xếp nhân sự thế nào cho hiệu quả, điều hoà các mối quan hệ như thế nào để tạo thành một tập thể mạnh. Lãnh đạo ở đây không chuyên nghiệp, họ là những người làm lâu năm rồi lên làm lãnh đạo, họ không được đào tạo quy củ, không chịu tự đào tạo mình cho quy củ hoặc có được đào tạo nhưng các khoá đào tạo có chất lượng thấp, không có tác động tích cực và rõ nét.
Không phải không có những người biết làm việc, cũng còn có rất nhiều người. Chỗ em làm có một anh mà em đánh giá rất cao. Anh ấy lớn tuổi rùi (ra đường thông thường chắc phải gọi chú, hehe). Anh có năng lực làm việc, biết làm nhiều thứ, hiểu biết cách mày mò những gì mình chưa biết. Nhìn thấy việc và biết cách điều tiết công việc. Trớ trêu là lại làm chuyên viên quèn chứ không được làm lãnh đạo, hà hà, thế nên bỏ phí tài năng. Riết rồi hình như anh cũng chán, buông xuôi. Ở cơ quan nhà nước, người biết làm việc sẽ phải làm rất nhiều việc và kẻ không biết làm thì ngồi chơi xơi nước - cuối tháng lãnh lương như nhau, thậm chí cao hơn ! Một sự bất hợp lý vô cùng lớn, sản phẩm của tư duy cũ, lỗi thời. Em có cái cảm giác là lẽ ra trong cơ quan nhà nước, nơi Chủ nghĩa xã hội là từ được nói đến nhiều nhất, phải là nơi thực sự rất đoàn kết, nhất trí cao. Nhưng hoá ra không phải vậy, sự chia rẽ có mặt ở khắp mọi nơi, không như người Nhật khi một quyết định được đưa ra thì mọi người đều phải tuân thủ, kể cả người bất đồng lúc đầu, người Việt ta có xu hướng luôn chống lại.
Công chức như vậy nhưng họ lại nắm trong tay thứ quyền lực tối thượng là quyền lực nhà nước. Nếu hỏi ở đâu có cái năng lực dời non lấp biển, thì đó là quyền lực nhà nước. Quyền lực đó lớn khủng khiếp và có sức mạnh ghê gớm. Do quyền năng này rất lớn, nên ai cũng muốn giành, muốn giữ và sử dụng. Quyền lực cao trao vào tay người tài đức sẽ là phước cho dân chúng, nhưng trao vào tay kẻ tà ác sẽ là một mối hoạ khôn lường. Được cái với cơ chế tuy còn cứng nhắc và lỉnh kỉnh của nhà nước ta hiện nay thì mấy kẻ tà ác không thể nắm quyền được (mấy nước khác thế nào em chưa rõ), nhưng người nắm quyền một là dùng chức vụ để tư lợi, hai là không đủ năng lực phẩm chất nhiều quá, khiến cho việc thay đổi hết sức chậm.
Đảng ta giỏi đấy chứ ! Em thấy rằng Đảng ta trí tuệ đó. Từ những năm 80, 90 đã có những chủ trương vào loại hiện đại như phát triển CNTT, tin học hoá quản lý hành chính nhà nước, chính phủ điện tử... nghe nói các bác Thái Lan, Singapore lúc đó cũng qua Việt Nam nghiên cứu. Đề ra sớm vậy nhưng công tác thực hiện quá kém, tức là nhận định ra, xác định được nhưng không đưa vào cuộc sống được. Tức là nói rất hay (em đánh giá nói ở đây là có sự hiểu biết, không phải nói suông) nhưng thực hiện (làm) thì rất dở.
Có một bác (ba của một người bạn gái) nói rằng Việt Nam ta phải thế, phải có những thời khắc như thế. Vì rằng đối tượng cầm quyền xuất phát từ nông dân, công nhân nên học thức có hạn. Đến 80% dân ta là nông dân cho nên sự thay đổi tác động vào nông dân thì chậm được hiểu ra lắm. Phải làm từng bước, từ từ, giữ ổn định. Em thấy cũng có lý.
3. Các dự án CNTT
Tỉnh em cũng như các tỉnh khác trong cả nước đầu tư vào CNTT khá nhiều. So với các tỉnh thì tỉnh em có sự đầu tư không ồ ạt mà làm từ từ. Dự án CNTT ở tỉnh em được triển khai trên nhiều lãnh vực khác nhau, nào GIS, quy hoạch, đất đai, thủ tục hành chính một cửa, quản trị nội bộ, hỗ trợ cấp phép, nhiều nhất là các website cung cấp thông tin...
Có quan sát cách làm các dự án CNTT ở đây mới thấy trình độ hiểu biết và quản lý CNTT của các bác lãnh đạo nhà ta có vấn đề lớn. Các bác lớn thì cứ thấy thích là làm, thấy chỗ nào người ta làm nghe phong phanh tưởng hay là về đòi làm bất chấp hậu quả, bất chấp xem xét xem địa phương mình có phù hợp hay không, có đủ nhân lực hay không. Tiền các bác sẵn sàng đổ ra cả đống nhưng hiệu quả mang lại thực sự rất rất rất thấp. Có những dự án bạc tỷ nhưng khi làm xong chỉ vài người sử dụng, vài tháng bỏ xó. Nhìn tiếc đứt ruột, tiền xài sang quá, nước mình còn nghèo mà!
Việc lãnh đạo thiếu hiểu biết về CNTT làm nảy sinh hai việc. Một là cấp dưới có chút hiểu biết sẽ lợi dụng để moi ngân sách. Hai là các công ty lớn khi ký kết làm ăn sẽ nâng giá sản phẩm. Tất nhiên tay trong, tay ngoài, chân gỗ có đủ. Việc này khỏi nói, em cũng chả quan tâm lắm, dầu sao thì lương ba cọc ba đồng không đủ cho công chức nuôi vợ nuôi con, em rất thích con nít, tội mấy đứa nhỏ thôi.
Dạo này ở địa phương cũng đã có vài bác làm CNTT chuyên nghiệp. Nói chuyên nghiệp tức là các bác xin dự án một cách hết sức chuyên nghiệp. Làm dự án quá trời, bất chấp dự án thế nào, miễn xin có tiền (báo chí nói cơ chế xin-cho đó các bác). Em ráng lắm cũng chỉ góp phần ngăn được 1 cái khoảng hơn 1 tỷ. Thiệt buồn hết sức, làm xong vài năm kết luận là có giá trị về mặt... nhận thức thì làm để làm gì ?!
Không phải mình thấy nó không hiệu quả là có thể ngăn dự án được. Cho dù nhìn thấy, phân tích kỹ càng nhưng chưa chắc đã có thể huỷ bỏ. Vì nó liên quan đến nhiều người, ngay cả xếp lớn của em muốn dẹp cũng khó dẹp, hà hà hà. Dây mơ dễ má tùm lum, dính vào là chỉ ăn đạn chứ chẳng được thưởng hoa hồng đâu nhé.
Có một bác làm CNTT ở tỉnh em rất khôn. Bác ấy lấy tiền nhà nước làm cái website thông tin, một dạng báo điện tử, sau đó bác ấy dùng vị trí của mình để liên hệ với các đơn vị khác trong tỉnh. Lập dự án cho các đơn vị rồi chỉnh sửa cái website đó (thay banner, css) rùi mỗi cái bác ấy lấy 200+ chai. Công nhận bác ấy làm ăn dễ thật! Các bác đánh giá thế nào về bác này? em thì em xem bác ấy thật thức thời, nhân lúc trong nhà còn nhiều kẻ mù bác ấy sáng nhất thì bác ấy dẫn lối . Em có góp ý cho các này, cũng nổi lên được vài bữa, rồi giờ lại đâu vào đấy.
Em thấy rằng các bác lãnh đạo cao cấp đều rất muốn đưa CNTT vào phục vụ cho công việc. Nhưng chỉ muốn không là không đủ, họ cần phải hiểu rằng họ cần những người đủ năng lực giao phó trách nhiệm thực hiện những việc như thế, họ cần phải hiểu rằng họ cần phải tìm những người có đủ năng lực, có đủ bản lĩnh để thực hiện những chủ trương lớn của Đảng, nhà nước về CNTT (chủ trương lớn chỉ nhằm phục vụ chấn hưng đất nước, phục vụ nhân dân. Những mục tiêu cao cả. Đó là mục tiêu của cả hệ thống chính trị, Đảng không có mục đích nào khác ngoài việc phụng sự nhân dân). Tìm xong rồi thì phải bố trí cho họ một vị trí tốt, một khoản lương dư sống chứ không phải đồng lương còi cọc không đủ uống cafe như hiện nay. Phải giao tiền và giao quyền cho họ, phải tin tưởng vào họ và để họ chịu trách nhiệm. Cho họ những quyền cao nhất có thể và mình chỉ lãnh trách nhiệm giám sát. Có như vậy mới nhanh chóng thúc đẩy được và mới ra việc được, mới hiệu quả được. Không có người tài, mãi mãi công việc trì trệ, không có sức sống.
Việc đó chắc phải chục năm nữa mới thực hiện được. Với cơ chế hiện nay thì chỉ là mơ ước xa xôi.
4. Vấn đề nhân sự
Cơ quan nhà nước không có khái niệm head-hunting như ở các doanh nghiệp mà có khái niệm 5c - con cháu các cụ cả. Các đối tượng 5c có mặt ở hầu khắp các cơ quan nhà nước, từ cấp Chính phủ đến các Bộ, từ Tỉnh xuống Huyện, từ Phường xã tới Khu phố ^_^
Các đối tượng này chiếm giữ nhiều học bổng du học, các khoá đào tạo ngắn hạn trong và ngoài nước. Và luôn được đánh xuề xoà qua loa cho có khi làm sai. Đám này hầu hết nhậu rất giỏi, và làm việc rất dở (hehe, em đang vơ đũa cả nắm, xin các bác thứ tội).
Thường thì các đối tượng 5c có hai dạng, theo phân tích của em. Dạng thứ nhất sẽ rất giỏi do được tạo mọi điều kiện cần thiết để học tập (trường lớp tốt, thầy cô giỏi, tài chính để học thêm, cha mẹ có tài...) và bản thân đối tượng có chí học tập, đây là đối tượng rất đáng nể, em cũng có biết vài đối tượng kiểu này, biết - chứ không quen. Đối tượng thứ hai là chơi bời rất giỏi, tiêu tiền rất thoáng và học tập rất tệ, đây là đối tượng chiếm phần nhiều. Trong hai đối tượng trên thì sau khi được học hành đến nơi đến chốn (ý em ở đây là ra trường ^_^) thì thông thường các đối tượng thuộc dạng thứ nhất sẽ... ra ngoài làm, còn các đối tượng thuộc dạng thứ hai vào nhà nước. Khổ thể đấy các bác ạ.
Em sẽ không trình bày thêm các đối tượng 5c ở dạng thứ nhất, vì có những đồng chí đó làm việc chung thì còn mong muốn gì hơn. Nhưng tiếc, không có.
Các đối tượng này được các 'c' che chắn nên có ít chí tiến thủ, không hoặc rất ít tự học để nâng cao trình độ. Làm việc thì dở dở ương ương. Các đối tượng này ở vị trí công chức thường thì làm công việc trì trệ, gây phiền hà cho dân, ở cương vị cao thì trỏ tay năm ngón rất giỏi, là gánh nặng cho cấp dưới.
Làm việc với các đối tượng như thế bực lắm các bác ạ. Em ở đây tuổi nhỏ nhất nhưng kiến ý cò nhiều nhất. Nhưng kiến ý cò cũng vô ích, vì em không có quyền các bác ạ. Mà giả sử em có quyền thì bảo họ có nghe không ? Em cho là không, hiện tại cũng như thế, họ có nghe ai đâu ! Kỷ luật ư ? Không khéo bác bị kỷ luật trước, hehe. Mà nghe rồi thì sao ? Năng lực yếu quá không thể đảm đương công việc được. Việc mình chỉ ra, hoá ra cuối cùng là mình thực hiện, như vậy là sao ? nghĩa là anh tự nghĩ ra việc thì anh tự mình mà thực hiện nấy, ôi cha, thế thì tập thể khỉ họ gì ! phối hợp những công việc nho nhỏ như thế còn không ăn thua gì thì làm sao làm chuyện lớn được ? làm sao sát cánh với nhau thực hiện các dự án bạc tỷ được ? Vô phương.
Việc tuyển dụng từ bên ngoài vào là công việc thường xuyên hàng năm tuỳ theo chỉ tiêu, "còn hay không còn ghế", nhưng với lương lậu và môi trường làm việc kém thế này thì người khá không vào làm (em chỉ mơ ước cao sang tới người khá, em không dám mộng hão huyền tới người giỏi đâu). Cuối cùng là sao, lại 5c nhóm thứ 2 chứ sao. Một vòng luẩn quẩn chưa có lối thoát.
Vấn đề nhân sự nhìn chung là khó khăn cho tất cả các lĩnh vực. Lĩnh vực CNTT của em ở đây thì khỏi nói, các em bé học xong Đại học ra trường lương bèo bèo cũng 2-3 chai. Vào đây làm giờ chắc được 500K VNĐ. Hỏi ai vào ?!
5. Tại sao đến giờ này em mới có ý định đi chứ không phải sớm hơn ?
Ngay cả khi em chia tay với mối tình đầu của mình, lý do cũng có dính chút đến việc em làm ở đây, thì em vẫn không có ý định rời bỏ công việc này.
Em có định ra đi cách đây không lâu, chắc cũng chỉ 06 tháng trở lại đây. Trước giờ em yêu Tổ quốc, em yêu Đảng, em yêu Bác. Em luôn nghĩ rằng trong chiến tranh có những người sẵn sàng bỏ mạng sống của mình cho đất nước thì hoà bình em góp một tay xây dựng gian khổ chút thì ăn thua gì. Trong trường hợp có chiến tranh, các bác chắc cũng như em, sẵn sàng cầm súng ra trận, sẵn sàng đổ máu, thậm chí mạng sống. Và vì rằng hệ thống cơ quan nhà nước hiện nay có nhiều khiếm khuyết quá, mình hi vọng sẽ trở thành một lực cản nhỏ bé nào đó để giảm bớt sự phiền hà, mỗi người góp chút sức lực thì nhất định sẽ có chút tiến triển. Hồi xưa gia đình em cũng gặp khá nhiều phiền phức đối với các bác trên xã, trên huyện (dạ thưa các bác nhà em là cách mạng nòi đó), thậm chí hồi nhỏ em từng bị các bác C.A oánh. Em vào nhà nước làm cũng là muốn những chuyện như thế đối với gia đình em, đối với em không xảy ra đối với các gia đình khác, với những người khác.
Ba năm tuổi thanh xuân của em ở đây. Em đã làm được những gì ? Không gì cả, không có chút thay đổi nào cả, mọi việc thậm chí còn tệ hơn trước. Em như đang đi vào một ngõ cụt không có lối ra, hoàn toàn bế tắc. Em viết nhiều hơn trước, phát biểu nhiều hơn trước, đụng độ nhiều hơn trước. Nhưng chỉ là muối bỏ bể, hay lá khoai ? Em cũng đã suy nghĩ kỹ rồi, cho 3 năm nữa em có phát biểu, cũng vẫn vậy. Không thay đổi được.
Em giờ không phải là cảm thấy cô đơn như trước nữa, mà là thực sự cô đơn trong công việc. Em muốn cống hiến nhưng lại cô độc trong cái thế giới của sự cống hiến. Em chán, các bác ạ.
Khi về đây, em nghĩ là dù không có ai ở trên đỡ đầu, không có ai ở cùng tiếp sức em vẫn có thể làm việc tốt, miễn có tâm, làm việc nghiêm túc và chăm chỉ. Cái ý nghĩa ngông cuồng ấy cho tới hôm nay đã gần như tiêu tan bởi sức con người là có hạn, bạn không thể làm việc hiệu quả nếu không có sự trợ giúp từ người khác. Ít nhất bạn cũng phải có một môi trường thoải mái để kích thích đầu óc. Ở đây không có điều ấy, môi trường này không phải là môi trường làm việc, ở đây có những con người sớm tối làm việc riêng, sớm tối chơi game, bạn không có động cơ làm việc, kể cả động cơ cơ bản nhất là tài chính - lương thấp quá mà làm động cơ nỗi gì. Bạn nhìn họ và bạn thậm chí không muốn làm việc nữa. Lâu dần trong bạn hình thành thói trì trệ, bạn dừng lại trong khi các bạn của bạn ở ngoài kia đang đi tiếp. Cuối tháng bạn lãnh lương ba cọc ba đồng. Bạn đang phí phạm thời gian.
Để trả lời cho câu hỏi tại sao là bây giờ chứ không phải sớm hơn ? Ấy là vì trong suốt thời gian qua em đã cố gắng vận động để bản thân phù hợp với môi trường này. Để mà hiệu quả đến mức có thể. Nhưng vô vọng các bác ạ, em suy nghĩ vẫn một mình, em làm việc vẫn một mình, em tạo dự án một mình và em "ôm" dự án một mình. Em thẩm định các dự án và người ta thậm chí còn yêu cầu em face-2-face với những người xin làm dự án đó nữa, thật quá hết sức. Họ thậm chí không biết trách nhiệm của họ nằm ở đâu.
Bất cứ cái gì cũng có giới hạn của nó. Em cảm thấy lúc này em không chịu đựng nổi cái không khí ngột ngạt ở đây nữa. Em không thể ngồi đây chờ ai đó tạo ra một không khí tốt hơn (đến khi nào ? không biết trước được đâu) hoặc tự mình tạo ra một không khí tốt hơn – việc chỉ có thể thực hiện theo thời gian chục năm chứ không phải vài năm. Em không thể tụt hậu hơn được nữa, các bạn em trong đó có các bác đã tiến quá xa em. Em phải join vào một môi trường tốt hơn, nơi em học hỏi được nhiều thứ cho sự phát triển cá nhân, chứ không phải ở đây, nơi mà em không thấy được hạnh phúc khi làm việc.
Em không phải ra đi vì tiền bạc – em nói rồi, tiền bạc đối với em không thuộc hạng quan trọng thứ nhất. Cũng không phải đi vì em không yêu Tổ quốc, yêu Đảng, yêu Bác – em sẽ luôn luôn yêu. Cũng không phải vì em yêu cô bé dễ thương nào đó đến cháy cả lồng ngực – yêu là yêu, công việc là công việc. Em đi vì em thấy em không có ích thực sự khi ở đây, không có ích cho lý tưởng mà em tôn thờ và theo đuổi, không có ích cho gia đình em, những người xung quanh em và không có ích đối với chính bản thân em.
6. Ở lại sẽ được gì và sẽ mất gì
Thực sự em không khoái làm quan. Em chỉ thích làm việc và làm việc. Em thích bỏ sức mình ra để tạo ra những sản phẩm hữu ích và có giá trị. Tiền bạc đối với em cũng không phải là thứ ở vị trí quan trọng thứ nhất, em thích sống vừa đủ. Các bác có lẽ sẽ hỏi em nhưng thế nào là đủ ? Ờ thì năm ngoái em tạo ra một cái Club-35, 35 tuổi thì members trong club phải có vợ, có nhà, và xe hơi. Thế là đủ !!!
Vấn đề tài chính ngày càng trở nên quan trọng khi mà em thì ngày một lớn tuổi và người thân trong gia đình ngày một già đi. Ba Mẹ ốm đau cần có tiền để chữa bệnh, anh chị em trong gia đình có lúc cần ta giúp đỡ, con cháu đi học cần có tiền để mua sách vở, quần áo… Rồi còn phải lấy vợ nữa chứ ! Có vợ tức là có tới 2 gia đình lận. Không biết các bác nghĩ thế nào chứ em thì… không lấy vợ là không được ^_^ Không lập gia đình với người phụ nữ mình yêu thì thất bại quá. Em khi yêu luôn nghĩ đến hôn nhân, muốn có hôn nhân, phải có tiền, hẳn rồi.
Em tính toán thử nếu em ở lại đây, trong vòng 10 năm tới em sẽ lên xếp. Hà hà, xếp cơ đấy, ghê chưa . Em sẽ làm xếp và quản lý một nhóm khoảng 10+ người trong đó già có, trẻ có, trai có, gái có, hầu hết họ sẽ lớn tuổi hơn em. Em sẽ sáng sáng xách cặp đi họp, chiều về coi công văn, tối tối đi nhậu và khuya về nhà cùng vợ con. Ra ngoài đường người ta sẽ phải kính trọng em vì họ muốn một ngày nào đó nếu cần sự giúp đỡ thì em sẽ sẵn sàng, tất nhiên em sẽ có sự kính trọng thực sự, em tốt mà các bác, hehehe.
Sống như thế em không khoái. Cái kiểu sống ấy không phải là kiểu sống tích cực. Em chắc sẽ chẳng hạnh phúc gì với cái lối cặp táp ấy.
Lúc đó cái dự án của em chắc chắn đã xong, đã triển khai trong phạm vi rộng được vài năm và có hiệu quả. Em cũng có được ít vốn xây nhà, cưới vợ…. Người biết em thì nể em, người không biết em chưởi em vì nó làm nhà nước mà sao có nhà, có xe ghê thế !!! Mà người biết em là hữu hạn và người không biết em thì vô hạn. Em không muốn sống mà bị người ta chưởi đâu, em thích người ta quý em cơ ^_^
Em vẫn làm dự án một mình và lúc này các đơn vị sử dụng phần mềm nhiều hơn đồng nghĩa với số bugs được phát hiện nhiều hơn. Em đưa một số việc đơn giản như cài đặt phần mềm cho những người khác làm, hướng dẫn sử dụng cho những người khác làm… nhưng việc chính em vẫn phải thực hiện. Em đã sắp già để có thể minh mẫn khi sửa từng dòng code.
Quan trọng hơn cả là lúc đó môi trường của em vẫn vậy – có thể khá hơn lúc này một chút. Lúc này em đã quen với nó, đã trì trệ giống nó.
Em bó hẹp mình trong cái phạm vi nhỏ hẹp của chỉ một cái dự án nho nhỏ cho dù em muốn nó to ra. Làm sao nó to ra được khi chỉ có một mình em làm hả các bác ? Không có khoa học nào chứng minh một người có thể làm được mọi việc cả, có thể anh dùng trí tuệ anh phát minh ra một thứ hay, nhưng anh ôm khư khư mọi khâu của quá trình tạo ra sản phẩm thì phát minh của anh cũng đến lúc bỏ vào sọt rác. Em không có ý định giữ khư khư một mình, nhưng em không kiếm được người nào chia sẻ công việc của em cả, ở đây, lúc này.
Cũng có lúc em nghĩ rằng ráng làm vài năm, kiếm một chỗ đứng, tạo ra sản phẩm rồi lập một công ty nho nhỏ ở đây để mở rộng sản phẩm nó ra. Nghĩ là nghĩ thế nhưng đó không phải là suy nghĩ chín chắn, Dr Lệ của TMA từng khuyên các bạn trẻ rằng phải làm cho các công ty lớn, các tập đoàn lớn để lấy kinh nghiệm trước khi ra làm riêng. Lời nói đó không sai, làm nhà nước em có quái gì kinh nghiệm để lập doanh nghiệp, quản lý nhân viên, thu hút người tài ? Rồi vốn liếng đâu, rồi công việc cơ quan thế nào… ?
Em sợ hãi nhất là việc khoảng cách giữa em và các bác ngày một lớn. Hôm qua, hôm nay em và các bác còn nói chuyện vui vẻ vì dầu sao em cũng cố gắng vớt vát ít kiến thức còn sót lại khi đi học, đi làm chung với các bác để trò chuyện, khà khà, nhậu cũng không chán. Không lâu đâu, chỉ 5 năm sau đảm bảo em gặp các bác không nói được chuyện gì, hà hà, thằng T lúc này quá lúaaaa!!!
Còn chuyện yêu đương nữa. Thời buổi này yêu đương lãng mạn một mái nhà tranh hai trái tim vàng hết thời roài, em cũng ghét kiểu yêu đương nghèo hèn đó, nó không có kết quả tốt trong thời đại hiện nay. Em cũng như các bác thôi, luôn mong dành cho người mình yêu thương những tiện nghi tốt nhất ngoài trái tim đỏ rực, hehehe. Hai cánh tay khoẻ mạnh, một cái đầu thông minh thôi chưa đủ, tiềm lực tài chính đóng vai trò quan trọng trong việc đưa nàng về nhà làm mẹ của các con ta, đóng vai trò quan trọng trong một cuộc sống hạnh phúc và đảm bảo cho những đứa con có đủ điều kiện học hành (jà jà, hình như em suy nghĩ xa quá).
7. Kết luận Việc em dời quê lên ở hẳn với các bác là điều khó có thể tránh khỏi trong tương lai gần. Hè hè hè, không biết các bác vui hay các bác buồn ?! Rồi em sẽ cũng ở nhà trọ như các bác, ăn cơm tiệm giống các bác. Em sẽ gặp các bác nhiều hơn, uống cafe, nhậu với các bác nhiều hơn (hình như toàn ăn chơi ^_^). Tương lai không xa, em nhất định mời các bác tham gia đóng góp cho những ý tưởng của em. Phải biến quan hệ thân hữu của chúng ta thành quan hệ có chút hơi hớm business chứ nhỉ ? Em nghĩ nhóm người khác thế nào không biết, chứ em với các bác thì không có chuyện tính toán thiệt hơn gì cả. Cái này phải tính lâu dài, cùng nghĩ khi em lên nhá các bác.
Em sẽ lại làm thuê giống các bác sau 3 năm. Em sẽ bắt đầu lại gần như từ đầu, nhưng không sao, em có các bác bên cạnh nên quá trình đi tắt đón đầu sẽ rất nhanh thôi.
Vừa sưu tầm được cái này trên mạng, mời mọi người đọc và bình luận.
1. Rời khỏi TMA
Khi làm ở TMA em cũng đã xác định rằng cái việc mình đang làm cho dù 10 năm sau vẫn cứ thế: một thằng làm thuê. Bác Linh cũng đã nói với em rồi, và việc đó cho tới nay vẫn vậy, cũng là chuyện bình thường. Các bác cũng biết em thích làm ra sản phẩm, em thích tạo ra sản phẩm và hoàn thiện sản phẩm. Em không thích phải làm cái công việc gia công chán đến tẻ nhạt ngày này qua ngày khác cặm cụi làm mà chẳng biết mình làm để làm gì. Nhưng em đã sai lầm khi quyết định về làm nhà nước quá sớm (6 tháng) trong khi những vốn liếng tích luỹ trong quá trình làm thuê là chưa đủ. Làm thuê là môi trường thuận lợi để tập dợt các kỹ năng mà việc học ở trường, ở sách vở không có. Việc tiếp xúc với những người giỏi, các quy trình hiện đại, môi trường giao tiếp thuận lợi, sản phẩm mang tính quốc tế, cơ hội ra nước ngoài học hỏi, khả năng tiếng Anh.... tất cả những thứ đó cách đây 3 năm, khi rời khỏi TMA em đã không tính đến. Khi đó em chỉ suy nghĩ là em muốn một môi trường làm việc mà trong đó em có thể biến các ý tưởng của em thành sản phẩm, lúc đó, ngay cả việc tiền bạc, lương lậu em cũng không quan tâm. Các bác biết là lúc rời TMA lương em 3 chai, về làm nhà nước tháng đầu tiên các bác biết lương bao nhiêu không? 430K VNĐ, vậy mà em vẫn về, trong đầu em lúc đó không quan tâm đến lương lậu.
Em vẫn luôn cám ơn môi trường ở TMA, dù chỉ 06 tháng nhưng em đã học được rất nhiều thứ ở đó.
2. Công việc và Cơ quan hành chính Nhà nước
Ở đây có rất nhiều thứ cần phải làm, có các dự án bạc tỷ liên quan đến cả hệ thống, liên quan đến hàng ngàn con người trong bộ máy và liên quan đến dân - vì dân làm việc với nhà nước thông qua bộ máy của nhà nước. Ở đây không thiếu việc, chỉ thiếu người biết làm việc.
Em đã cặm cụi làm việc, đã cố gắng quan sát và nhận xét, tìm hiểu và học hỏi các kiến thức liên quan về lãnh vực quản lý nhà nước để áp dụng vào những thứ mình làm. Em đã làm việc không biết mệt mỏi, có lúc gần như điên. Ở thời đại này mà dân IT làm việc với cái bụng đói coi bộ cũng khó kiếm hả ?
Làm một dự án, người ta bảo em lấy code của dự án cũ ra để sửa. Hỳ hụi làm, khi xong, thằng làm được 10 chai, thằng không làm được 5 chai. Em cũng chả quan tâm, ngay cả việc làm xong thì chỉ duy nhất thằng nhận 10 chai là em đây được kiêm nhiệm việc bảo trì bảo hành sản phẩm vô thời hạn. Vấn đề là em không quan tâm đến tiền bạc, ít nhất lúc này, ở đây, em không quan tâm đến tiền bạc.
Ở góc độ là một người góp ý thẩm định cho các dự án CNTT khác trong tỉnh, buồn cười là đôi khi những ý kiến góp ý của em lại trở thành công cụ để người ta mặc cả với nhau về khoản thanh toán lại quả để dự án được thực hiện. Em chán ghét việc lợi dụng chất xám của em để tư lợi.
Em cũng đã cố gắng hiền, và tránh những đối đầu không cần thiết. Về mặt này em khá thành công, không ai ở đây coi em là kẻ thù, mặc dù quyền lợi của họ đôi khi bị em rũ bỏ thông qua các báo cáo thẩm định (đó là mặt ngoài, còn lâu dài thì chưa biết, người Việt Nam vốn cũng có tính xấu thù dai, hehe).
Nhà nước Việt Nam là một hệ thống phức tạp và cồng kềnh. Nhà nước là một bộ phận của hệ thống chính trị do Đảng Cộng sản lãnh đạo, có ba thành phần chính trong hệ thống chính trị Việt Nam là Đảng Cộng sản, Nhà nước và Mặt trận tổ quốc. Trong ba thành phần đó thì Mặt trận tổ quốc hiện nay đóng góp vai trò mờ nhạt, Nhà nước đóng vai trò trụ cột và Đảng nắm quyền lực (Đảng cầm quyền). Hệ thống Chính trị trong đó Nhà nước là một đơn vị của Việt Nam ta được tổ chức rất chặt chẽ, vì rất chặt chẽ nên mới có nhiều chuyện phát sinh, em khỏi nói, các bác đọc báo cũng biết.
Nhà nước bao gồm Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ, các Bộ, HĐND và UBND các cấp.... Việc phân cấp quyền lực không rõ ràng khiến cho quyền lực tập trung phần lớn vào các cơ quan bên trên, các cơ quan càng thấp quyền lực càng ít và phụ thuộc rất lớn vào cơ quan cấp trên của mình. Chính sự phân cấp không cụ thể về quyền lực và sự gắn bó quá chặt chẽ này khiến cho việc quản lý hết sức chồng chéo và mất thời gian. Giả sử có một việc nào đó xảy ra ở Xã, xã không đủ thẩm quyền phải báo lên Huyện, huyện lại báo lên Tỉnh, tỉnh báo Trung ương...chưa kể trong một cấp lại có sự liên quan giữa các Sở ngành với nhau (phối hợp). Hành dân và hành doanh nghiệp là như thế, rất bất tiện và mất thời gian, vụ việc kéo dài và không được xử lý kịp thời, nhiều khi làm mất cơ hội.
Việt Nam có lẽ là nước có nhiều công chức nhất thế giới, với 83 triệu dân nhưng có tới 10+ triệu người ăn lương nhà nước. Nhiều thế nhưng làm việc không hiệu quả. Trình độ của công chức là hết sức tệ hại, đặc biệt thiếu người có năng lực trong các lĩnh vực mới. An ninh chính trị, Quốc phòng thì chắc là good vì đã có nhiều kinh nghiệm từ thời chiến tranh, quân nhân và công an dầu sao cũng chịu đựng gian khổ giỏi hơn những thành phần khác, đỡ tiêu cực hơn, đỡ nhũng nhiễu hơn, nhưng những lĩnh vực mới mở cửa thì tệ lắm, CNTT thì chắc là quá tệ. Vướng mắc đủ mọi lĩnh vực, khắp cả nước.
Thủ tục nhiêu khê ngay cả trong nội bộ các cơ quan nhà nước với nhau, đối với dân thì miễn bàn, cực kỳ nhiêu khê. Và công chức tiếp dân thì hầu hết được đánh giá là không lịch sự.
Em sợ nhất là đội ngũ công chức, cả lãnh đạo lẫn nhân viên thường. Năng lực nhìn chung yếu quá. Em tự đánh giá mình chỉ là một người có trình độ trung bình khá, nhưng về đây em là người giỏi nhất (hơi nổ, hơ hơ), em sợ điều đó vì nó chẳng giúp mình được cái gì, không có người để noi gương, không có kẻ để học hỏi.
Nhưng năng lực là một chuyện và phong cách làm việc lại là một chuyện khác. Người ta đi làm như... đi chơi. Không có kỷ luật làm việc, không định lượng được công việc, không kiểm soát được quá trình làm việc. Công sở trong giờ làm việc thật chán, kẻ ngồi hút thuốc uống cafe, người ngồi đọc báo, người chơi game, xem xxx, làm việc riêng... ngày này qua ngày khác, tháng này qua tháng khác, vẫn cứ thế....
Người ta đi làm trễ và về sớm. Người ta đưa ra những báo cáo bề nổi không thực chất. Người ta không biết làm báo cáo như thế nào cho đúng, báo cáo phải hết sức trung thực và có ích cho các quyết định. Leadership của các xếp ở đây cũng quá xá tệ, người ta không biết phân công công việc như thế nào cho hợp lý, sắp xếp nhân sự thế nào cho hiệu quả, điều hoà các mối quan hệ như thế nào để tạo thành một tập thể mạnh. Lãnh đạo ở đây không chuyên nghiệp, họ là những người làm lâu năm rồi lên làm lãnh đạo, họ không được đào tạo quy củ, không chịu tự đào tạo mình cho quy củ hoặc có được đào tạo nhưng các khoá đào tạo có chất lượng thấp, không có tác động tích cực và rõ nét.
Không phải không có những người biết làm việc, cũng còn có rất nhiều người. Chỗ em làm có một anh mà em đánh giá rất cao. Anh ấy lớn tuổi rùi (ra đường thông thường chắc phải gọi chú, hehe). Anh có năng lực làm việc, biết làm nhiều thứ, hiểu biết cách mày mò những gì mình chưa biết. Nhìn thấy việc và biết cách điều tiết công việc. Trớ trêu là lại làm chuyên viên quèn chứ không được làm lãnh đạo, hà hà, thế nên bỏ phí tài năng. Riết rồi hình như anh cũng chán, buông xuôi. Ở cơ quan nhà nước, người biết làm việc sẽ phải làm rất nhiều việc và kẻ không biết làm thì ngồi chơi xơi nước - cuối tháng lãnh lương như nhau, thậm chí cao hơn ! Một sự bất hợp lý vô cùng lớn, sản phẩm của tư duy cũ, lỗi thời. Em có cái cảm giác là lẽ ra trong cơ quan nhà nước, nơi Chủ nghĩa xã hội là từ được nói đến nhiều nhất, phải là nơi thực sự rất đoàn kết, nhất trí cao. Nhưng hoá ra không phải vậy, sự chia rẽ có mặt ở khắp mọi nơi, không như người Nhật khi một quyết định được đưa ra thì mọi người đều phải tuân thủ, kể cả người bất đồng lúc đầu, người Việt ta có xu hướng luôn chống lại.
Công chức như vậy nhưng họ lại nắm trong tay thứ quyền lực tối thượng là quyền lực nhà nước. Nếu hỏi ở đâu có cái năng lực dời non lấp biển, thì đó là quyền lực nhà nước. Quyền lực đó lớn khủng khiếp và có sức mạnh ghê gớm. Do quyền năng này rất lớn, nên ai cũng muốn giành, muốn giữ và sử dụng. Quyền lực cao trao vào tay người tài đức sẽ là phước cho dân chúng, nhưng trao vào tay kẻ tà ác sẽ là một mối hoạ khôn lường. Được cái với cơ chế tuy còn cứng nhắc và lỉnh kỉnh của nhà nước ta hiện nay thì mấy kẻ tà ác không thể nắm quyền được (mấy nước khác thế nào em chưa rõ), nhưng người nắm quyền một là dùng chức vụ để tư lợi, hai là không đủ năng lực phẩm chất nhiều quá, khiến cho việc thay đổi hết sức chậm.
Đảng ta giỏi đấy chứ ! Em thấy rằng Đảng ta trí tuệ đó. Từ những năm 80, 90 đã có những chủ trương vào loại hiện đại như phát triển CNTT, tin học hoá quản lý hành chính nhà nước, chính phủ điện tử... nghe nói các bác Thái Lan, Singapore lúc đó cũng qua Việt Nam nghiên cứu. Đề ra sớm vậy nhưng công tác thực hiện quá kém, tức là nhận định ra, xác định được nhưng không đưa vào cuộc sống được. Tức là nói rất hay (em đánh giá nói ở đây là có sự hiểu biết, không phải nói suông) nhưng thực hiện (làm) thì rất dở.
Có một bác (ba của một người bạn gái) nói rằng Việt Nam ta phải thế, phải có những thời khắc như thế. Vì rằng đối tượng cầm quyền xuất phát từ nông dân, công nhân nên học thức có hạn. Đến 80% dân ta là nông dân cho nên sự thay đổi tác động vào nông dân thì chậm được hiểu ra lắm. Phải làm từng bước, từ từ, giữ ổn định. Em thấy cũng có lý.
3. Các dự án CNTT
Tỉnh em cũng như các tỉnh khác trong cả nước đầu tư vào CNTT khá nhiều. So với các tỉnh thì tỉnh em có sự đầu tư không ồ ạt mà làm từ từ. Dự án CNTT ở tỉnh em được triển khai trên nhiều lãnh vực khác nhau, nào GIS, quy hoạch, đất đai, thủ tục hành chính một cửa, quản trị nội bộ, hỗ trợ cấp phép, nhiều nhất là các website cung cấp thông tin...
Có quan sát cách làm các dự án CNTT ở đây mới thấy trình độ hiểu biết và quản lý CNTT của các bác lãnh đạo nhà ta có vấn đề lớn. Các bác lớn thì cứ thấy thích là làm, thấy chỗ nào người ta làm nghe phong phanh tưởng hay là về đòi làm bất chấp hậu quả, bất chấp xem xét xem địa phương mình có phù hợp hay không, có đủ nhân lực hay không. Tiền các bác sẵn sàng đổ ra cả đống nhưng hiệu quả mang lại thực sự rất rất rất thấp. Có những dự án bạc tỷ nhưng khi làm xong chỉ vài người sử dụng, vài tháng bỏ xó. Nhìn tiếc đứt ruột, tiền xài sang quá, nước mình còn nghèo mà!
Việc lãnh đạo thiếu hiểu biết về CNTT làm nảy sinh hai việc. Một là cấp dưới có chút hiểu biết sẽ lợi dụng để moi ngân sách. Hai là các công ty lớn khi ký kết làm ăn sẽ nâng giá sản phẩm. Tất nhiên tay trong, tay ngoài, chân gỗ có đủ. Việc này khỏi nói, em cũng chả quan tâm lắm, dầu sao thì lương ba cọc ba đồng không đủ cho công chức nuôi vợ nuôi con, em rất thích con nít, tội mấy đứa nhỏ thôi.
Dạo này ở địa phương cũng đã có vài bác làm CNTT chuyên nghiệp. Nói chuyên nghiệp tức là các bác xin dự án một cách hết sức chuyên nghiệp. Làm dự án quá trời, bất chấp dự án thế nào, miễn xin có tiền (báo chí nói cơ chế xin-cho đó các bác). Em ráng lắm cũng chỉ góp phần ngăn được 1 cái khoảng hơn 1 tỷ. Thiệt buồn hết sức, làm xong vài năm kết luận là có giá trị về mặt... nhận thức thì làm để làm gì ?!
Không phải mình thấy nó không hiệu quả là có thể ngăn dự án được. Cho dù nhìn thấy, phân tích kỹ càng nhưng chưa chắc đã có thể huỷ bỏ. Vì nó liên quan đến nhiều người, ngay cả xếp lớn của em muốn dẹp cũng khó dẹp, hà hà hà. Dây mơ dễ má tùm lum, dính vào là chỉ ăn đạn chứ chẳng được thưởng hoa hồng đâu nhé.
Có một bác làm CNTT ở tỉnh em rất khôn. Bác ấy lấy tiền nhà nước làm cái website thông tin, một dạng báo điện tử, sau đó bác ấy dùng vị trí của mình để liên hệ với các đơn vị khác trong tỉnh. Lập dự án cho các đơn vị rồi chỉnh sửa cái website đó (thay banner, css) rùi mỗi cái bác ấy lấy 200+ chai. Công nhận bác ấy làm ăn dễ thật! Các bác đánh giá thế nào về bác này? em thì em xem bác ấy thật thức thời, nhân lúc trong nhà còn nhiều kẻ mù bác ấy sáng nhất thì bác ấy dẫn lối . Em có góp ý cho các này, cũng nổi lên được vài bữa, rồi giờ lại đâu vào đấy.
Em thấy rằng các bác lãnh đạo cao cấp đều rất muốn đưa CNTT vào phục vụ cho công việc. Nhưng chỉ muốn không là không đủ, họ cần phải hiểu rằng họ cần những người đủ năng lực giao phó trách nhiệm thực hiện những việc như thế, họ cần phải hiểu rằng họ cần phải tìm những người có đủ năng lực, có đủ bản lĩnh để thực hiện những chủ trương lớn của Đảng, nhà nước về CNTT (chủ trương lớn chỉ nhằm phục vụ chấn hưng đất nước, phục vụ nhân dân. Những mục tiêu cao cả. Đó là mục tiêu của cả hệ thống chính trị, Đảng không có mục đích nào khác ngoài việc phụng sự nhân dân). Tìm xong rồi thì phải bố trí cho họ một vị trí tốt, một khoản lương dư sống chứ không phải đồng lương còi cọc không đủ uống cafe như hiện nay. Phải giao tiền và giao quyền cho họ, phải tin tưởng vào họ và để họ chịu trách nhiệm. Cho họ những quyền cao nhất có thể và mình chỉ lãnh trách nhiệm giám sát. Có như vậy mới nhanh chóng thúc đẩy được và mới ra việc được, mới hiệu quả được. Không có người tài, mãi mãi công việc trì trệ, không có sức sống.
Việc đó chắc phải chục năm nữa mới thực hiện được. Với cơ chế hiện nay thì chỉ là mơ ước xa xôi.
4. Vấn đề nhân sự
Cơ quan nhà nước không có khái niệm head-hunting như ở các doanh nghiệp mà có khái niệm 5c - con cháu các cụ cả. Các đối tượng 5c có mặt ở hầu khắp các cơ quan nhà nước, từ cấp Chính phủ đến các Bộ, từ Tỉnh xuống Huyện, từ Phường xã tới Khu phố ^_^
Các đối tượng này chiếm giữ nhiều học bổng du học, các khoá đào tạo ngắn hạn trong và ngoài nước. Và luôn được đánh xuề xoà qua loa cho có khi làm sai. Đám này hầu hết nhậu rất giỏi, và làm việc rất dở (hehe, em đang vơ đũa cả nắm, xin các bác thứ tội).
Thường thì các đối tượng 5c có hai dạng, theo phân tích của em. Dạng thứ nhất sẽ rất giỏi do được tạo mọi điều kiện cần thiết để học tập (trường lớp tốt, thầy cô giỏi, tài chính để học thêm, cha mẹ có tài...) và bản thân đối tượng có chí học tập, đây là đối tượng rất đáng nể, em cũng có biết vài đối tượng kiểu này, biết - chứ không quen. Đối tượng thứ hai là chơi bời rất giỏi, tiêu tiền rất thoáng và học tập rất tệ, đây là đối tượng chiếm phần nhiều. Trong hai đối tượng trên thì sau khi được học hành đến nơi đến chốn (ý em ở đây là ra trường ^_^) thì thông thường các đối tượng thuộc dạng thứ nhất sẽ... ra ngoài làm, còn các đối tượng thuộc dạng thứ hai vào nhà nước. Khổ thể đấy các bác ạ.
Em sẽ không trình bày thêm các đối tượng 5c ở dạng thứ nhất, vì có những đồng chí đó làm việc chung thì còn mong muốn gì hơn. Nhưng tiếc, không có.
Các đối tượng này được các 'c' che chắn nên có ít chí tiến thủ, không hoặc rất ít tự học để nâng cao trình độ. Làm việc thì dở dở ương ương. Các đối tượng này ở vị trí công chức thường thì làm công việc trì trệ, gây phiền hà cho dân, ở cương vị cao thì trỏ tay năm ngón rất giỏi, là gánh nặng cho cấp dưới.
Làm việc với các đối tượng như thế bực lắm các bác ạ. Em ở đây tuổi nhỏ nhất nhưng kiến ý cò nhiều nhất. Nhưng kiến ý cò cũng vô ích, vì em không có quyền các bác ạ. Mà giả sử em có quyền thì bảo họ có nghe không ? Em cho là không, hiện tại cũng như thế, họ có nghe ai đâu ! Kỷ luật ư ? Không khéo bác bị kỷ luật trước, hehe. Mà nghe rồi thì sao ? Năng lực yếu quá không thể đảm đương công việc được. Việc mình chỉ ra, hoá ra cuối cùng là mình thực hiện, như vậy là sao ? nghĩa là anh tự nghĩ ra việc thì anh tự mình mà thực hiện nấy, ôi cha, thế thì tập thể khỉ họ gì ! phối hợp những công việc nho nhỏ như thế còn không ăn thua gì thì làm sao làm chuyện lớn được ? làm sao sát cánh với nhau thực hiện các dự án bạc tỷ được ? Vô phương.
Việc tuyển dụng từ bên ngoài vào là công việc thường xuyên hàng năm tuỳ theo chỉ tiêu, "còn hay không còn ghế", nhưng với lương lậu và môi trường làm việc kém thế này thì người khá không vào làm (em chỉ mơ ước cao sang tới người khá, em không dám mộng hão huyền tới người giỏi đâu). Cuối cùng là sao, lại 5c nhóm thứ 2 chứ sao. Một vòng luẩn quẩn chưa có lối thoát.
Vấn đề nhân sự nhìn chung là khó khăn cho tất cả các lĩnh vực. Lĩnh vực CNTT của em ở đây thì khỏi nói, các em bé học xong Đại học ra trường lương bèo bèo cũng 2-3 chai. Vào đây làm giờ chắc được 500K VNĐ. Hỏi ai vào ?!
5. Tại sao đến giờ này em mới có ý định đi chứ không phải sớm hơn ?
Ngay cả khi em chia tay với mối tình đầu của mình, lý do cũng có dính chút đến việc em làm ở đây, thì em vẫn không có ý định rời bỏ công việc này.
Em có định ra đi cách đây không lâu, chắc cũng chỉ 06 tháng trở lại đây. Trước giờ em yêu Tổ quốc, em yêu Đảng, em yêu Bác. Em luôn nghĩ rằng trong chiến tranh có những người sẵn sàng bỏ mạng sống của mình cho đất nước thì hoà bình em góp một tay xây dựng gian khổ chút thì ăn thua gì. Trong trường hợp có chiến tranh, các bác chắc cũng như em, sẵn sàng cầm súng ra trận, sẵn sàng đổ máu, thậm chí mạng sống. Và vì rằng hệ thống cơ quan nhà nước hiện nay có nhiều khiếm khuyết quá, mình hi vọng sẽ trở thành một lực cản nhỏ bé nào đó để giảm bớt sự phiền hà, mỗi người góp chút sức lực thì nhất định sẽ có chút tiến triển. Hồi xưa gia đình em cũng gặp khá nhiều phiền phức đối với các bác trên xã, trên huyện (dạ thưa các bác nhà em là cách mạng nòi đó), thậm chí hồi nhỏ em từng bị các bác C.A oánh. Em vào nhà nước làm cũng là muốn những chuyện như thế đối với gia đình em, đối với em không xảy ra đối với các gia đình khác, với những người khác.
Ba năm tuổi thanh xuân của em ở đây. Em đã làm được những gì ? Không gì cả, không có chút thay đổi nào cả, mọi việc thậm chí còn tệ hơn trước. Em như đang đi vào một ngõ cụt không có lối ra, hoàn toàn bế tắc. Em viết nhiều hơn trước, phát biểu nhiều hơn trước, đụng độ nhiều hơn trước. Nhưng chỉ là muối bỏ bể, hay lá khoai ? Em cũng đã suy nghĩ kỹ rồi, cho 3 năm nữa em có phát biểu, cũng vẫn vậy. Không thay đổi được.
Em giờ không phải là cảm thấy cô đơn như trước nữa, mà là thực sự cô đơn trong công việc. Em muốn cống hiến nhưng lại cô độc trong cái thế giới của sự cống hiến. Em chán, các bác ạ.
Khi về đây, em nghĩ là dù không có ai ở trên đỡ đầu, không có ai ở cùng tiếp sức em vẫn có thể làm việc tốt, miễn có tâm, làm việc nghiêm túc và chăm chỉ. Cái ý nghĩa ngông cuồng ấy cho tới hôm nay đã gần như tiêu tan bởi sức con người là có hạn, bạn không thể làm việc hiệu quả nếu không có sự trợ giúp từ người khác. Ít nhất bạn cũng phải có một môi trường thoải mái để kích thích đầu óc. Ở đây không có điều ấy, môi trường này không phải là môi trường làm việc, ở đây có những con người sớm tối làm việc riêng, sớm tối chơi game, bạn không có động cơ làm việc, kể cả động cơ cơ bản nhất là tài chính - lương thấp quá mà làm động cơ nỗi gì. Bạn nhìn họ và bạn thậm chí không muốn làm việc nữa. Lâu dần trong bạn hình thành thói trì trệ, bạn dừng lại trong khi các bạn của bạn ở ngoài kia đang đi tiếp. Cuối tháng bạn lãnh lương ba cọc ba đồng. Bạn đang phí phạm thời gian.
Để trả lời cho câu hỏi tại sao là bây giờ chứ không phải sớm hơn ? Ấy là vì trong suốt thời gian qua em đã cố gắng vận động để bản thân phù hợp với môi trường này. Để mà hiệu quả đến mức có thể. Nhưng vô vọng các bác ạ, em suy nghĩ vẫn một mình, em làm việc vẫn một mình, em tạo dự án một mình và em "ôm" dự án một mình. Em thẩm định các dự án và người ta thậm chí còn yêu cầu em face-2-face với những người xin làm dự án đó nữa, thật quá hết sức. Họ thậm chí không biết trách nhiệm của họ nằm ở đâu.
Bất cứ cái gì cũng có giới hạn của nó. Em cảm thấy lúc này em không chịu đựng nổi cái không khí ngột ngạt ở đây nữa. Em không thể ngồi đây chờ ai đó tạo ra một không khí tốt hơn (đến khi nào ? không biết trước được đâu) hoặc tự mình tạo ra một không khí tốt hơn – việc chỉ có thể thực hiện theo thời gian chục năm chứ không phải vài năm. Em không thể tụt hậu hơn được nữa, các bạn em trong đó có các bác đã tiến quá xa em. Em phải join vào một môi trường tốt hơn, nơi em học hỏi được nhiều thứ cho sự phát triển cá nhân, chứ không phải ở đây, nơi mà em không thấy được hạnh phúc khi làm việc.
Em không phải ra đi vì tiền bạc – em nói rồi, tiền bạc đối với em không thuộc hạng quan trọng thứ nhất. Cũng không phải đi vì em không yêu Tổ quốc, yêu Đảng, yêu Bác – em sẽ luôn luôn yêu. Cũng không phải vì em yêu cô bé dễ thương nào đó đến cháy cả lồng ngực – yêu là yêu, công việc là công việc. Em đi vì em thấy em không có ích thực sự khi ở đây, không có ích cho lý tưởng mà em tôn thờ và theo đuổi, không có ích cho gia đình em, những người xung quanh em và không có ích đối với chính bản thân em.
6. Ở lại sẽ được gì và sẽ mất gì
Thực sự em không khoái làm quan. Em chỉ thích làm việc và làm việc. Em thích bỏ sức mình ra để tạo ra những sản phẩm hữu ích và có giá trị. Tiền bạc đối với em cũng không phải là thứ ở vị trí quan trọng thứ nhất, em thích sống vừa đủ. Các bác có lẽ sẽ hỏi em nhưng thế nào là đủ ? Ờ thì năm ngoái em tạo ra một cái Club-35, 35 tuổi thì members trong club phải có vợ, có nhà, và xe hơi. Thế là đủ !!!
Vấn đề tài chính ngày càng trở nên quan trọng khi mà em thì ngày một lớn tuổi và người thân trong gia đình ngày một già đi. Ba Mẹ ốm đau cần có tiền để chữa bệnh, anh chị em trong gia đình có lúc cần ta giúp đỡ, con cháu đi học cần có tiền để mua sách vở, quần áo… Rồi còn phải lấy vợ nữa chứ ! Có vợ tức là có tới 2 gia đình lận. Không biết các bác nghĩ thế nào chứ em thì… không lấy vợ là không được ^_^ Không lập gia đình với người phụ nữ mình yêu thì thất bại quá. Em khi yêu luôn nghĩ đến hôn nhân, muốn có hôn nhân, phải có tiền, hẳn rồi.
Em tính toán thử nếu em ở lại đây, trong vòng 10 năm tới em sẽ lên xếp. Hà hà, xếp cơ đấy, ghê chưa . Em sẽ làm xếp và quản lý một nhóm khoảng 10+ người trong đó già có, trẻ có, trai có, gái có, hầu hết họ sẽ lớn tuổi hơn em. Em sẽ sáng sáng xách cặp đi họp, chiều về coi công văn, tối tối đi nhậu và khuya về nhà cùng vợ con. Ra ngoài đường người ta sẽ phải kính trọng em vì họ muốn một ngày nào đó nếu cần sự giúp đỡ thì em sẽ sẵn sàng, tất nhiên em sẽ có sự kính trọng thực sự, em tốt mà các bác, hehehe.
Sống như thế em không khoái. Cái kiểu sống ấy không phải là kiểu sống tích cực. Em chắc sẽ chẳng hạnh phúc gì với cái lối cặp táp ấy.
Lúc đó cái dự án của em chắc chắn đã xong, đã triển khai trong phạm vi rộng được vài năm và có hiệu quả. Em cũng có được ít vốn xây nhà, cưới vợ…. Người biết em thì nể em, người không biết em chưởi em vì nó làm nhà nước mà sao có nhà, có xe ghê thế !!! Mà người biết em là hữu hạn và người không biết em thì vô hạn. Em không muốn sống mà bị người ta chưởi đâu, em thích người ta quý em cơ ^_^
Em vẫn làm dự án một mình và lúc này các đơn vị sử dụng phần mềm nhiều hơn đồng nghĩa với số bugs được phát hiện nhiều hơn. Em đưa một số việc đơn giản như cài đặt phần mềm cho những người khác làm, hướng dẫn sử dụng cho những người khác làm… nhưng việc chính em vẫn phải thực hiện. Em đã sắp già để có thể minh mẫn khi sửa từng dòng code.
Quan trọng hơn cả là lúc đó môi trường của em vẫn vậy – có thể khá hơn lúc này một chút. Lúc này em đã quen với nó, đã trì trệ giống nó.
Em bó hẹp mình trong cái phạm vi nhỏ hẹp của chỉ một cái dự án nho nhỏ cho dù em muốn nó to ra. Làm sao nó to ra được khi chỉ có một mình em làm hả các bác ? Không có khoa học nào chứng minh một người có thể làm được mọi việc cả, có thể anh dùng trí tuệ anh phát minh ra một thứ hay, nhưng anh ôm khư khư mọi khâu của quá trình tạo ra sản phẩm thì phát minh của anh cũng đến lúc bỏ vào sọt rác. Em không có ý định giữ khư khư một mình, nhưng em không kiếm được người nào chia sẻ công việc của em cả, ở đây, lúc này.
Cũng có lúc em nghĩ rằng ráng làm vài năm, kiếm một chỗ đứng, tạo ra sản phẩm rồi lập một công ty nho nhỏ ở đây để mở rộng sản phẩm nó ra. Nghĩ là nghĩ thế nhưng đó không phải là suy nghĩ chín chắn, Dr Lệ của TMA từng khuyên các bạn trẻ rằng phải làm cho các công ty lớn, các tập đoàn lớn để lấy kinh nghiệm trước khi ra làm riêng. Lời nói đó không sai, làm nhà nước em có quái gì kinh nghiệm để lập doanh nghiệp, quản lý nhân viên, thu hút người tài ? Rồi vốn liếng đâu, rồi công việc cơ quan thế nào… ?
Em sợ hãi nhất là việc khoảng cách giữa em và các bác ngày một lớn. Hôm qua, hôm nay em và các bác còn nói chuyện vui vẻ vì dầu sao em cũng cố gắng vớt vát ít kiến thức còn sót lại khi đi học, đi làm chung với các bác để trò chuyện, khà khà, nhậu cũng không chán. Không lâu đâu, chỉ 5 năm sau đảm bảo em gặp các bác không nói được chuyện gì, hà hà, thằng T lúc này quá lúaaaa!!!
Còn chuyện yêu đương nữa. Thời buổi này yêu đương lãng mạn một mái nhà tranh hai trái tim vàng hết thời roài, em cũng ghét kiểu yêu đương nghèo hèn đó, nó không có kết quả tốt trong thời đại hiện nay. Em cũng như các bác thôi, luôn mong dành cho người mình yêu thương những tiện nghi tốt nhất ngoài trái tim đỏ rực, hehehe. Hai cánh tay khoẻ mạnh, một cái đầu thông minh thôi chưa đủ, tiềm lực tài chính đóng vai trò quan trọng trong việc đưa nàng về nhà làm mẹ của các con ta, đóng vai trò quan trọng trong một cuộc sống hạnh phúc và đảm bảo cho những đứa con có đủ điều kiện học hành (jà jà, hình như em suy nghĩ xa quá).
7. Kết luận Việc em dời quê lên ở hẳn với các bác là điều khó có thể tránh khỏi trong tương lai gần. Hè hè hè, không biết các bác vui hay các bác buồn ?! Rồi em sẽ cũng ở nhà trọ như các bác, ăn cơm tiệm giống các bác. Em sẽ gặp các bác nhiều hơn, uống cafe, nhậu với các bác nhiều hơn (hình như toàn ăn chơi ^_^). Tương lai không xa, em nhất định mời các bác tham gia đóng góp cho những ý tưởng của em. Phải biến quan hệ thân hữu của chúng ta thành quan hệ có chút hơi hớm business chứ nhỉ ? Em nghĩ nhóm người khác thế nào không biết, chứ em với các bác thì không có chuyện tính toán thiệt hơn gì cả. Cái này phải tính lâu dài, cùng nghĩ khi em lên nhá các bác.
Em sẽ lại làm thuê giống các bác sau 3 năm. Em sẽ bắt đầu lại gần như từ đầu, nhưng không sao, em có các bác bên cạnh nên quá trình đi tắt đón đầu sẽ rất nhanh thôi.
Có thể bạn sẽ thích