Lịch sử Ba cách phân kỳ lịch sử Nhật Bản- Cách tiếp cận khác nhau

[kunoichi-chan]

Lịch sử Nhật Bản cũng như nhiều nước khác đã trải qua một quá trình biến động rất lâu đời. Vì vậy ở đây tôi chỉ có thể nêu lên những tóm tắt, trích lược chung nhất mà thôi ! Dựa trên cuốn A History of Japan của tác giả George Sansom - một chuyên gia có uy tín về nghiên cứu lịch sử Nhật Bản. Cuốn lịch sử Nhật Bản được chia làm 3 phần chính:

Phần 1: Từ thượng cổ đến năm 1334

I. Đât đai
II. Dân tộc
III. Quốc gia Yamato
IV. Tác động của nền văn hóa Trung Hoa
V.Kinh Đô từ năm 710 đến năm 744
VI.Kinh đô từ năm 794 đến năm 894
VII. Sự phản ứng đối với ảnh hưởng của Trung Hoa
VIII. Các nhiếp chính dòng họ Fujiwara
IX. Thói quen sở thích và thị hiếu
X. Chính thể thái thượng hoàng
XI. Xã hội Heian, tín ngưỡng
XII. Sự lớn mạnh của phái quân sự
XIII. Kiyomori
XIV.Cuộc chiến tranh giữa hai phái Minamoto và Taira
XV. Các chiến binh miền đông
XVI. Nhà nước phong kiến
XVII. Các nhiếp chính dòng họ Hòjò
XVIII. Những cuộc cải cách tổ chức chính quyền và mối quan hệ với triều đình
XIX. Các nhiếp chính hòjò cuối cùng 1242-1284
XX. Quan hệ với lục địa chau Á
XXI. Nhật Bản sau những cuộc xấm lược của Mông Cổ

Phần 2: Từ năm 1334 -1615

I. Triều đại vua Go-daigo
II. Sự phục hưng nhà nước Kemmu
III. Sự thành đạt của Ashikaga takauji
IV. Triều đình miền nam
V. Mối bất đồng ở bakufu
VI. Sự sụp đổ của nam triều
VII. Kết thúc nội chiến
VIII. Cuộc sống ở triều đình
IX. Quyền tối cao của phái Ashikaga
X. Quan hệ đối ngoại dưới thời Yoshimitsu
XI. Sự tăng trưởng kinh tế
XII. Những người kế nghiệp Yoshimochi
XIII. Cuộc chiến tranh Onin
XIV. Kinh đô và các tỉnh sau cuộc chiến tranh onin
XV. Sengoku - Daimyo, các nhà quý tộc của cuộc nội chiến
XVI. Buôn bán đường biển
XVII. Con đường thống nhất
VVIII. Đạo gia tô và đạo phật dưới thời Nobunaga
XIX. Những năm cuối cùng của Nobunaga
XX. Hideyoshi lên nắm quyền lực
XXI. Những mục tiêu chính trị của Hideyoshi
XXII. Cuộc xâm lược Triều Tiên
XXIII. Những năm cuối cùng của Hideyoshi
XIV. Azuchi - Momoyama
XXV. Tokugawa ieyasu
XXVI. Những năm đầu tiên của chính quyền Bakufu Tokugawa


Phần 3: Từ năm 1615-1867

I. Bản chất của chính quyền Tokugawa
II. Hidetada và Iemitsu
III. Xã hội phong kiến
IV. Quan hệ đối ngoại
V. Chính quyền của các thái ấp
VI. Ietsuna, đại nguyên soái những năm từ 1651 - 1680
VII. Việc học và nghệ thuật
VIII. Đời sống nông thôn
IX. Đời sống thành thị
X. Nền kinh tế phát triển
XI. Các đại nguyên soái thời kì 1680 - 1716
XII. Kỷ nguyên Genroku
XIII. Chế độ mới
XIV. Chế độ Bakufu suy tàn
XV. Sự phát triển của kinh tế và tri thức khoa học
XVI. Cuộc cải cách chính quyền
XVII. Chính quyền Bakufu tiếp tục suy sụp
XVIII. Sự chia rẽ trong chính sách bài ngoại.



Tham khảo thêm

Lịch sử Nhật Bản qua các thời kỳ: Từ thuở sơ khai đến hiện đại​

 

[kunoichi-chan]

Ðề: Lịch sử Nhật Bản

Ngoài ra còn 1 số cách chia khác:

Thời Yamamoto ( tk3 sau CN --->năm 710)

Các thị tộc rải rác khắp Nhật Bản dần dần tập hợp lại dưới quyền thị tộc Yamamoto vào giữa tk thứ 6.
Khỏang đầu tk 5 chữ Hán được truyền sang Nhật.
Vào giữa tk 6, Nho Giáo và Phật Giáo từ TQ du nhập Nhật Bản.
Năm 593 thát tử Shotoku trở thành nhiếp chính . Ông ban hiến pháp "Thập Nhất Điều",cử nhiều phái đoàn sang đại lục du học.
Năm 645,thời đại hóa cải tân , tập trung quyền lực quốc gia , chuẩn bị thành lập kinh đô

Thời Nara(710--->794)


Đây là thời định đô đầu tiên của Thiên Hòang .Kinh đô Nara được xây theo mẫu Trường An nhà Đường .Chịu ảnh huởng rất lớn của Văn Hóa TQ.Đạo Phật trở thành Quốc Giáo.
Năm 710 kinh đô Nara được khởi công xây dựng có tên là Heujoko.
Năm 712 sử thi Kojiki(cổ sự kí )được viết bằng tiếng Nhật.
Năm 718 sử thu Nihonshoki (Nhật bản thư kỉ) hay Nihongi (Nhật bản kỉ) được viết bằng Hán Văn.
Năm 760 bộ Manvoshu(Vạn diệp tập) hợp tuyển thơ ca 4500 bài , viết bằng thứ chữ Nhật gọi là Manyaogana(Vạn diệp giả danh).


Thời Heian(794--->1192)

Đây là thời đại quý tộc công gia.Quyền lực từ Thiên Hòang chuyển dần sang dòng họ Fujiwara.Thật sự từ năm 898 có thể gọi là thời kì Fujiwara.
Năm 794 Thiên Hòang Kanmu dời đô về Heian(Kyoto).
Năm 805 Đại sư Saicho từ TQ trở về ,lập Thiên Thai Tông.
Năm 806 Đại sư Kobo từ TQ trở về , lập Chân Ngôn Tông
Năm 905 Hợp tuyển thơ Kokin wakashu(Cổ kim hòa ca tập) còn gọi là Kokinshu(cổ kim tập).
1004-1011 Khoảng thời gian nữ sử Murasaki viết bộ tiểu thuyết trưuờng thiên Genji monogatari(truyện hòang tử Genji).
1053 Hoodo(Phượng Hòang đường) được xây.
1175 Đại sư Honen lâp Tịnh Độ Tông.


Thời Kamakura(1192-1333)

Chiến tranh giành quyền lực giữa 2 dòng họ Taira và Minamoto.Họ Minamoto đại thắng.
1192 Yorimoto trở thành tướng quân (Shogun) thiết lập chế đôTướng phủ hay Mạc phủ(bakufu) ở Kamakura,miền Đông Nhật Bản ,mở đầu cho thời đại của võ gia.
1227,thiền sư Dogen (Đạo Nguyên) từ TQ trở về lập Tào Động Tông 1 tông phái qua trọng của Thiền học Phật Giáo.
1250 Truyện chiế kí về dòng hô Hei (Taira):Heike monogatari.
1253 Đại sư Nichiren(Nhật Liên lập Nhật Liên Tông.
1274-1275Cuộc xâm lược thứ 1 của Mông Cổ bị đánh lui.
1281Cuộc xâm lược thứ 2 của Mông Cổ bị đánh lui.


Thời Muromachi(1333-1603)

Được mệnh danh là thời chiến quốc(Shengoku).Chiến tranh giữa 2 triều đình Nam và Bắc(Thiên Hòang Godago><Thiên Hòang Komyo)gọi là chiến tranh Nam Bắc triều(1933-1392)
Chiến tranh giữa các dòng họ võ gia.Đầu tk 16 toàn xứ NB chìm trong khói lửa.Nhiều phong trào nổi dậy của Nông Dân.
Từ giữa tk 16 Nhật bắt đầu tiếo xúc với Phương Tây(Bồ Đào Nha,Tây Ban Nha)
1333 Tướng phủ Kamakura bị lật đổ.
1338 Ashikaga thầnh lập tướng phủ ở Kyoto.
1397 Kinkakuji(Kim các tự được xây ở Kyoto.
1360-1450 Sân Khấu No phát triển và hoàn thiện với hai cha con Kananmi và Zeami.
1469 Họa sĩ Sesshu từ TQ trở về, 1 bậc thầy của tranh thủy mặc.
1500 Nội chiến cả nước.
1549 Kito giáo được truyền vào Nhật.
1568-1598 các tướng Nobunaga và Hideyoshi thành công trong việc dẹp loạn và gây dựng hòa bình


Thời Edo(Tokugawa Ieyasu 1603-1868)

Thời của thị dân và thương gia,được so sánh với thời phục hưng bên Châu Âu.
Kế nghiệp Hideyoshi,năm 1600 Tokugawa Ieyasu đập tan các nhóm nổi loạn ở chiến trường Sekigahara.
1603 Ieyasu trở thành tướng quân , thiết lập Tướng Phủ Tokugawa ở Edo(Tokyo).
1681 thi hào Matsuo Basho bắt đầu hoàn thiện thể thơ haiku(tho 17 âm tiết).
1682 Ihara Saikaku bắt đầu viết các tiểu thuyết về thị dân.
1823 Hoạ sĩ Hokusai vẽ bộ tranh 36 cảnh núi Fuji.
1853 Đô đốc Perry(Mỹ) đến Nhật.


Thời Hiện Đại(từ 1868)

Trước áp lực trong nước cũng như ngoài nứơc chế Độ Tướng Quân tan rã,quyền lực phục hồi về Thiên Hòang.
1867 Mutsuhito lên ngôi,hiệu là Thiên Hòang Meiji(Minh Trị).
1868 dời đô về Edo,đặt tên mới là Tokyo(Đông Kinh).Như vậy các Thiên Hòang đã từng đóng đô ở Nam Kinh Nara,Tây Kinh Kyoto và cuối cùng là Tokyo.
1894-1895 Chiến tranh Trung-Nhật.
1904-1905 Chiến tranh Nga-Nhật.Chiến thắng cả TQ và Nga ,Nhật trở thành cường quốc.
1914 Tham dự thế chiến 1 ở phía Đồng Minh .
1940 Liên kết với phát xít Đức, Ý.
1945 Bại trận.
1945-1952 Mỹ chiếm đóng Nhật Bản.
Sau khi bại trận,Nhật nhanh chóng phục hồi,và phát triển kinh tế với 1 tốc độ "thần kì".
Các triều đại Thiên Hòang từ 1868:
-1868-1912 thời Meiji
-1912-1926 thời Taisho
-1926-1989 thời Showa
-1989-hiện nay thời Heiwa

 

[kunoichi-chan]

Ðề: Lịch sử Nhật Bản

1 cách chia nữa

THỜI KÌ TIỀN ĐỒ GỐM




THỜI KÌ JOMON (2500 trước CN - 250 trước CN)




THỜI KÌ YAYOI (250 trước CN - 250 sau CN )

Năm 57 : Sứ giả Nhật Bản của nhà Nu sang cống nạp cho triều đình Hán ở Trung Quốc
Năm 239 : hoàng hậu Himiko phái sứ giả đến triều đình Ngụy (Wei ) ờ Trung Quốc


THỜI KÌ KOFUN (TUMULUS ) (250 - 550 )


Năm 369 : các lực lượng Nhật Bản chiếm đóng mỏm phía nam của Triều Tiên
THỜI KỲ ASUKA (550 - 710 )


Năm 538 (hoặc 552 ) : Từ Triều đình Packche ,Phật giáo đã được truyền bá chính thức sang triều đình Yamato
Năm 562 : Vương quốc Silla (Shilla ) phá hủy mimana ,bàn đáp của Nhật Bản ở Triều Tiên
Năm 589 : thống nhất Trung Quốc dưới triều đại Tuỳ (Sui )
Năm 593 - 621 :quyền nhiếp chính của thái tử Shotoku (573-621 )
Năm 604 : ban bố điều luật thứ 17
Năm 618 : thiết lập triều đại Đường ở Trung Quốc
Năm 645 : bắt đầu cải cách Taika
Năm 701 - 702 :Ban hành cải cách Taiho

THỜI KÌ NARA (710 - 781 )

Năm 710 : xây dựng kinh đô cố định đầu tiên Heijokyo tại Nara
Năm 712 : biên soạn Kojiki (Cổ Sự Kí )
Năm 720 : biên soạn Nibongi (Nhật Bản kí )
Năm 735 : vương quốc Shilla thống nhất Triều Tiên
Năm 752 : dâng tặng tượng phật lớn cho chùa Todai ở Nara

THỜI KÌ HEIAN (781 - 1191 )

Năm 794 : xây dựng kinh đô cố định thứ ai ,Heian ở Tokyo
Năm 805 : Shaicho (762-822 ) từ Trung Quốc trở về và thành lập Phật giáo và Thiên Thai Tông (Tendai )
Năm 806 : Kukai (741 -835 ) từ Trung Quốc trở về thành lập Phật giáo chân ngôn
tông (shingon )
Năm 815 : hoàn thành biên tập mới về "sổ đăng kí các dòng họ " (shinsen Shojiroku )
Năm 822 : thành lập giáo đường ở núi Hi'ei
Năm 847 : Ennin ( 792-862 ) phỏ cập mật giáo Thiên Thai (Tat-mitsu )
Năm 858 : Bắt đầu sự thống trị thực sự của chính phủ Fujiwara (chế độ nhiếp chính
furijawa )
Năm 907 : kết thúc triều đại Đường ở Trung Quốc
Năm 927 :hoàn thành bộ luật bổ sung Engi Era ( Engi-shiki )
Năm 960 : thiết lập triều đại Tống ở Trung Quốc
Năm 1017 : Cái chết của genshin (sinh 942 ) tác giả "Bản chất sự cứu rỗi " (ojo oshu )
Năm 1086 : bắt đầu " Luật Tinh xá " (insen )
Năm 1132 : Cái chết của Ryonin (sinh 1071 ) tiền thân của Phật giáo tịnh độ ở Nhật Bản
Năm 1156 :cuộc nổi loạn Hogen no Ran ,do cựu thiêu hoàng Sutoku và 1 số người khác lãnh đạo
Năm 1175: Honen (1133-1212 ) thành lập Tịnh độ/thổ tông (jodo )
Năm 1191 : Yosai (hay Eisai ,1141-1215 ) truyền bá tông phái Lâm tế (Rinzai /linchi )của thiền (Zen)

THỜI KỲ KAMAKURA (1192 -1333)


Năm 1192:Minamoto Yorimoto thành lập chết độ phong kiến Mạc phủ ( bakufu) hay tướng quân (shogunate) Kamakura
Năm 1205 :Hojo Yoshintoki trở thành quan nhiếp chính ở chế độ phong kiến kamakura ,bắt đầu quyền nhiếp chính Hojo ở chế độ phong kiến Kamakura
Năm 1220 :viết Gukansho (lịch sử triết học Phật giáo )
Năm 1222 :chế độ Kamakura trục xuất 3 vị quốc vương về hưu (Go-Toba,tsuchimikako và Juntoko) khỏi kinh đô
Năm 1224 :Shinran (1173-1262)thành lập chân tịnh độ/thổ tông(Jodo Shin hay Ikko)
Năm 1227Dogen (1200-1253) truyền bá Thiền Tào động
Năm 1238 :xây dựng tưỡng phật a di đà khổng lồ ở Kamakura
Năm 1253 :Nichiren (1222-1282) thành lập Nhật -Liên (Nichiren) tông(sau này đựoc gọi là Hokken hay Liên hoa)
Năm 1274 :Mông Cổ xâm lược lần thứ nhất
Năm 1275 :Ippen (1239-1289) thành lập Thời tông ( Ji )
Năm 1281 :Mông Cổ xâm lược lần thứ nhất
Năm 1281 : kết thúc chế độ phong kiến Kamakura



THỜI KÌ ASHIKAGA ( hay MUROMACHI ) (1338-1573)


Năm 1338 :bắt đầu chế đọ phong kiến Ashikaga
Năm 1339 :Kiatabatake Chikafusa ( 1293-1354) viết xong Jinno-shoto-ki (Ký sự sự đăng quan hợp lệ của các thánh vương )
Năm 1368 :kết thúc triều đi Nguyên-Mông-Cổ và thiết lập nên triều Minh ở Trung Hoa
Năm 1392 :thiết lập triều đại Yi ở Triều Tiên
Năm 1401:chế độ phong kiến Ashikaga đặt các quan hệ ngoại giao với triều đình Minh
Năm 1443:cái chết của Zeami (sinh 1363)ông tổ của kịch nô
Năm 1467 :chiến tranh Onin :bắt đầu nội chiến toàn quốc
Năm 1477 :kết thúc chiến tranh Onin
Năm 1479 : Rennyo ( 1415-1499)xây dựng Hongan tự ,ngôi chùa chính của dòng Chân tịnh độ (Ikko) ở Yamashina
Năm 1511:cái chết của Yoshida Kanemoto (sinh 1435),người ủng hộ thần đạo Yuiitsu
Năm 1532 :xung đột vũ trang giữa 2 dòng Nhật Liên (Nichiren) và Chân Tịnh Độ ( Ikko)
Năm 1541 :Oda Nobunaga ( 1534-1582)mạnh thường quân Nhật Bản giúp xây dựng ngôi đền lớn Ise
Năm 1542 hoặc 1543 :thương nhân Bồ Đào Nha tới Kyushu
Năm 1549 :Francis Xavier (1506-1552) tới Kagoshima
Năm 1551 :Xavier rời Nhật Bản , các hoạt động Kitô giáo tiếp tục
Năm 1571 :các lực lượng của Oda Nobunaga tấn công trung tâm tịnh xá trên núi Hi'ei
Năm 1773 :kết thúc chế độ phong kiến Ashikaga

THỜI KÌ AZUCHI-MOMOYAMA (1574 -1600)


Năm 1582 :Oda Nobunaga chết,Toyotomi Hideyoshi kế vị
Năm 1587Cuộc bắt bớ những người theo đạp Ki tô lần thứ nhất
Năm 1592Cuộc chu du Triều Tiên lần đầu của Hideyoshi
Năm 1597 Cuộc chu du Triều Tiên lần thứ 2 của Hideyoshi
Năm 1597 Hideyoshi chết ,Tokugawa Iyasu lên kế vị

THỜI ĐẠI TOKUGAWA (1600-1867)


Năm 1603 Tokugawa Iyasu thành lập chế độ phong kiến Tokugawa ở Edo (Tokyo)
Năm 1608 Hayashi Razan ( 1538-1657) được bổ nhiệm làm thầy dạy Khổng giáo cho tứong quân
Năm 1614 Ban hành chỉ dụ chống Kitô giáo
Năm 1615 Ban hành sắc lệnh đối với Vụ quân sự (Buke Shohatto)
Năm 1619 Cái chết của Fujiwara (1561-?),1 nho sĩ nổi tiếng
Năm 1624 Trục xuất người Tây Ban Nha ra khỏi Nhật Bản
Năm 1637-1638 Cuộc nổi loạn nhân danh Kitô giáo ỏ Shimabara ,Kyushu
Năm 1639-1640 Người Bồ Đào Nha và những người Châu Âu khác bị trục xuất ra khỏi Nhật Bản
Năm 1641 Lệnh trục xuất trên toàn quốc (Sakoku),bắt đầu thực hiện ,chỉ cho phép người Hà Lan ở lại,nhưng hạn chế trong khu vực Nagasaki
Năm 1648 Cái chết cảu Nakaya Toju ( 1608=1648),1 nho sĩ nổi tiếng
Năm 1654 Igen (Tin-Yuan,1592-1673),thiền sư Trung Quốc ,thành lập chi phái Huỳnh Bá(Obaku) thuộc Thiền tông Nhật Bản
Năm 1657 Bắt đầu làm cuốn lịch sử Nhật Bản vĩ đại (Dai-Nihon-shi)
Năm 1661 Thiết lập triều đại Mãn Chu (Manchu)ở Trung Quốc
Năm 1682 Cái chết của Yamazaki Ansai ( sinh 1618),1 học giả của trương phái Chu Hi(Chu Hsi)
Năm 1685Cái chết của Yamaga Shoko (1622-1685) ,người ủng hộ võ sĩ đạo (Busho-do)
Năm 1688-1703 Thời kì Genroko ,nổi tiếng vì có nhìu tác phẩm tiểu thuyết ,thơ ,kịch & hội họa
Năm 1690 Cái chết của Deguchi (Watarau) Nobuyoshu (sinh 1614) nhà lý luận thần đạo ,đền Khổng Tử dời về Yushima thuộc Edo
Năm 1691 Hayashi Hoko ( 1644-1732),danh hiệu người kế thừa cao nhất của đại học (Khổng Giá ) quốc gia ,tạ thế
Năm 1694 Cái chết của Matsuo Basho ( sinh 1644) thiền sư ; Cái chết của Yoshikawa Kotaru (sinh 1615 ) nhà lí luận Thần đạo
Năm 1701 cái chết của Keichu (sinh 1640).tu sĩ Phật Giáo ,người tiên phong của phong trào Quốc hội
Năm 1702 cuộc xo xát của 47 võ sĩ bỏ chủ(ronin)
Năm 1705 Cái chết của Ito Jinsai ( sinh 617) ,1 nho gia uyên bác
Năm 1708 Sự có mặt của Gionivanni Battista Sidotti ( 1688-1715 ) ,cha cố người Ý
Năm 1709 Arai Hakuseki (1657-1725)được chỉ định làm cố vấn Khống giáo cho tướng quân
Năm 1714 Cái chết của Kaibara Ekken ( sinh 1630) ,1 nho gia uyên bác
Năm 1716 Muro Kyuso ( 1688-1734)được chỉ định làm cố vấn Khổng giáo cho tướng quân

Còn tiếp ^^