Vai trò của Chính phủ Nhật Bản trong việc viện trợ chính thức ODA ở khu vực Đông Nam Á
2.5.1 Mục đích bảo vệ con người
1. Chính sách của Chính phủ Nhật Bản
a) Trong những năm gần đây, chưa bao giờ loài người đước chứng kiến một quá trình toàn cầu hoá diễn ra mạnh mẽ đến thế. Cùng với sự phát triển toàn cầu đó, hàng loạt các vấn nạn cũng có cơ hội “toàn cầu hoá”, đó chính là đại dịch HIV, AIDS, khủng bố, phân biệt sắc tộc, khủng hoảng kinh tế, nội chiến, …
b) Chính phủ Nhật Bản cũng xác định vai trò của mình như một quốc gia có tiềm lực kinh tế lớn và dùng nó để bảo vệ con người khỏi những khủng bố, tội phạm quốc tế, thiên tai, ô nhiễm môi trường,… và giúp con người thoát khỏi đói nghèo, lạc hậu, …
c) Trong các chính sách viện trợ ODA nhằm mục đích bảo vệ con người Nhật Bản cũng đưa ra 4 vấn đề ưu tiên lớn đó là: “xoá đói giảm nghèo”, “phát triển ổn định”, “chú trọng vào các vấn đề có tính toàn cầu”, và “hoà bình”
2. Hành động
a) Chính phủ thông qua đối thoại với các quốc gia cần nhận viện trợ ODA nhằm xác định một cách chính xác nhất nhu cầu của người dân, sau đó hoạch định những chương trình chính sách cụ thể cho từng nước. Ví dụ như đối với quốc gia Indonesia, là một đảo quốc thường xuyên phải hứng chịu rất nhiều thiên tai như: bão, lũ, động đất, sóng thần, núi lửa, … Năm 1995, Chính phủ Nhật Bản đã chi 55,01 triệu USD cho 1 dự án đóng các tàu cứu nạn thiên tai ngoài biển khơi cho Indonesia và 44,05 triệu USD cho các dự án chống thiên tai núi lửa của 2 ngọn núi Merapi va Semeru chiếm gần 4% ODA cả năm của nước này. Trong khi ở các nước như Lào, do vị trí địa lí khá đặc biệt nên đất nước này thường ít chịu hậu quả của lũ lụt, động đất, núi lửa,… vì thế mà ODA giành cho phòng chống và khắc phục hậu quả thiên tai của Lào gần như 0%.
b) Đối với các quốc gia chưa thực sự mạnh về mặt hành chính, Chính phủ Nhật Bản cũng chủ trương giúp họ tăng cường công suất hoạt động của bộ máy Nhà nước và củng cố an toàn đường biên giới. Đây cũng là một trong những chính sách nhằm bảo vệ con người song Chính phủ Nhật Bản cũng đưa ra những nguy cơ về việc ODA trong lĩnh vực này có khi lại không trực tiếp có lợi cho người dân. Do đặc điểm khá ổn định nên ODA Nhật Bản thường không sử dụng cho mục đích này ở Đông Nam Á.
c) Chính phủ Nhật Bản xác định rõ: con người không chỉ là đối tượng nhận viện trợ mà còn là động lực cho sự phát triển của một quốc gia, do đó để hỗ trợ thiết thực cho một quốc gia thì không thể thiếu đi vai trò của giáo dục và dạy nghề, cùng với các dịch vụ cần thiết khác như: y tế, các viện nghiên cứu, các trụ sở hành chính, …
d) Chính phủ cũng đưa ra các chính sách viện trợ ODA giúp cho những người có nguy cơ bị đe doạ bởi một số các hiểm hoạ. Ví dụ như hàng năm, Nhật Bản đều có khoản viện trợ cho Philipines nhằm phát triển việc sản xuất lương thực trong nước: 1996: 16,05 triệu USD, 1997: 15,5 triệu USD, 1998: 17,5 triệu USD.
e) Các nhà viện trợ ODA Nhật Bản cũng chính là những người tích cực nhất trong việc bảo tồn văn hoá truyền thống đặc biệt là khu vực Đông Nam Á, cái nôi của văn minh thế giới với những nền văn hoá lớn như: Trung Quốc, Việt Nam, … những công trình kiến trúc tuyệt đẹp như Angkorvat, Vạn lý trường thành, … và hàng loạt những phong tục tập quán tốt đẹp. Song trong qua trình viện trợ ODA, Chính phủ Nhật Bản cũng đã thực hiện những động thái hết sức quan trọng đó là phân biệt giữa những mỹ tục và hủ tục, làm sao để bảo vệ tốt nhất cho quyền lợi của con người.
f) Với đặc điểm là một khu vực có vị trí địa lí phức tạp, nhiều vùng đất còn xa xôi, hoang dã vì thế mà để tất cả những chính sách có thể trở thành hiện thực và có hiệu quả, Nhật Bản đã cung cấp một số lượng lớn các chuyên gia trên nhiều lĩnh vực: kinh tế học, xã hội học, nhân học,… , hoạt động “xuyên địa hình” nhằm hỗ trợ một cách tốt nhất cho các quốc gia.
2.5.2 Chính sách được ưu tiên
2.5.2.1 Xoá đói giảm nghèo
1) Vai trò của Nhật Bản
o Theo ước tính ở các quốc gia đang phát triển có khoảng 1,1 tỉ người sống trong cảnh đói nghèo với thu nhập bình quân dưới 1 US$/ 1 ngày. Mục tiêu Phát triển trong Thiên niên kỷ mới của Thế giới tháng 9 năm 2000 đã đề ra mục tiêu đến năm 2015 phải thực hiện thành công xoá đói giảm nghèo, bình đẳng nam nữ, chống đại dịch HIV/AIDS, y tế và giáo dục. ODA Nhật Bản thực hiện tại Đông Nam Á cũng nhằm hướng tới mục tiêu này.
o Chính phủ Nhật Bản cho rằng vấn nạn nghèo đói không chỉ dừng lại ở vấn đề thu nhập ít hay tiêu dùng thấp mà còn là ở vấn đề mang tính chính trị và xã hội như việc thi61 các phương tiện và cơ sở để có thể sử dụng các dịch vụ công cộng, trường học bệnh viện, … Và viện trợ chính để xóa đói giảm nghèo phải vừa bao gồm việc phát triển kinh tế vừa phát triển xã hội, ví dụ như: vừa viện trợ không hoàn lại cho kinh tế vừa phải dùng vốn ODA để nâng cao kiến thức xã hội cho nhân dân, đồng thời xây dựng đường sá, cầu cống, bệnh viện, trừơng học không chỉ ở những đô thị mà còn ở những vùng sâu vùng xa nơi mà tỷ lệ dân nghèo cao.
o Những vấn đề phức tạp và mang tính đặc thù ở từng nơi khiến cho nguyên nhân dẫn đến đói nghèo của các quốc gia là hoàn toàn khác nhau, đòi hỏi một chính sách viện trợ áp dụng riêng biệt cho từng quốc gia. Ví dụ như Indonesia là một quốc gia với hơn 80 % dân số là người theo Đạo Hồi, do đó việc viện trợ ODA cho dân nghèo ở quốc gia này cũng phải tính đến các yếu tố như thực phẩm không phải là thịt heo, yếu tố phân biệt nam nữ trong tôn giáo này cũng đòi hỏi các công trình kiến trúc khi xây dựng cũng phải hết sức khéo léo và tinh tế, tránh gây khó khăn cho những người sử dụng.
2) Hành động
a) Hỗ trợ lực lượng chuyên gia “xuyên địa hình” nhằm tăng cường tìm hiểu nguyên nhân đói nghèo mà qua mỗi quốc gia Đông Nam Á lại thay đổi hết sức phức tạp, đồng thời thực hiện kênh liên kết thông tin với chính phủ nước sở tại, các viện nghiên cứu, các công trình nghiên cứu cá nhân trong và ngoài nước. Ví dụ như đối với vấn đề HIV/AIDS ở Việt Nam, một số lượng lớn những người bị nhiễm HIV/AIDS là gái mãi dâm sống trôi dạt ở những địa bàn miền núi gần biên giới, những nỗ lực nhằm giảm nguy cơ lây lan đại dịch ở khu vực này là hết sức khó khăn do địa hình trắc trở, trình độ hiểu biết của người dân chưa cao, cơ chế quản lí cũng còn lỏng lẻo, do đó để vốn ODA có thể viện trợ cho chương trình ngăn chặn đại dịch ở khu vực này có hiệu quả buộc các nhà nghiên cứu phải tìm hiểu và giải quyết nhiều vấn đề liên quan như nguồn gốc, cách thức hoạt động của gái mãi dâm, địa hình khu vực, nâng cao hiểu biết của người dân và giáo dục cách phòng chống cho người dân địa phương song đồng thời cũng phải tránh thái độ kỳ thị đối với những nạn nhân của đại căn bệnh thế kỷ này.
b) Trực tiếp giúp đỡ những người nghèo
o Phát triển các công trình công cộng ở những khu dân cư nghèo như công trình trường học, bệnh viện, nhà ở, công trình nước sạch, điện khí hoá, các sân bay, hải cảng, phương tiện giao thông, liên lạc, … Ví dụ dự án phát triển hệ thống đường ray xe điện ngầm ở Manila( Philipines) với kinh phí ODA (vốn ODA) là 263,44 triệu USD.
o Nâng cao mức thu nhập và tiêu dùng cho sinh hoạt của người dân thông qua việc xây dựng các chợ, siêu thị, khu nuôi thả cá, đường nông thôn, hệ thống tưới tiêu, hỗ trợ các dự án kinh doanh vừa và nhỏ, tạo công ăn việc làm, nâng cao tay nghề cho dân nghèo nông thôn.
o Thực hiện việc hỗ trợ cho dân nghèo trước nguy cơ như khủng hoảng kinh tế, tội phạm, thiên tai, tệ nạn xã hội, … thông qua các hình thức như bảo hiểm lao động, trợ cấp thất nghiệp, tăng cường dinh dưỡng cho trẻ. Trong cơn động đất Sumatra và sóng thần đã ảnh hưởng nặng nề tới các nước trong khu vực như Indonesia, Philippines, …
c) Xoá đói giảm nghèo thông qua phát triển kinh tế
o Tạo công ăn việc làm, chú trọng hỗ trợ cho các cơ sở sản xuất vừa và nhỏ nhằm tạo tối đa công ăn việc làm song đồng thời cũng chú trọng đến việc bảo đảm an toàn lao động và điều kiện lao động thuận lợi. Chính phủ Nhật Bản cũng đề cao việc phát triển du lịch nhằm thu hút các nhà đầu tư nước ngoài đối với một ngành dịch vụ cực kì lợi nhuận trong khi khu vực Đông Nam Á lại là một vùng đất đầy tiềm năng.
o Phát triển cân bằng và đồng đều giữa các khu vực: đồng thời với tốc độ phát triển nhanh ở các khu đô thị triệu dân thì ở nông thôn đang phải đối mặt với tình trạng lực lượng lao động trẻ bỏ quê hương đến các thành phố tìm kiếm cơ hội, dẫn đến một nguy cơ trước mắt là nghề nông dần bị bỏ quên và một tương lai xã hội không đủ cung cấp cho nhu cầu lương thực trong nước. Chình phủ Nhật Bản cũng đã dành một số lượng vốn ODA nhất định cho việc phát tểin nông nghiệp và công tác nghiên cứu cây trồng, kĩ thuật canh tác, … đồng thời phát triển lưu thông và phấn phối sản phẩm.
d) Hỗ trợ cho việc xây dựng các thể chế, chính sách phát triển kinh tế ở các quốc gia đang phát triển
o Viện trợ xây dựng các cơ quan Nhà nước ở khắp các địa phương nhằm đưa người nghèo đến gần các hoạt động hành chính và chính trị hơn để họ có những kiến thức rõ ràng về luật pháp, quyền hạn và nghĩa vụ công dân, quyền con người, …
o Hỗ trợ trong việc nâng cao hệu quả làm việc của các cơ quan hữu quan, tư vấn và hỗ trợ các chuyên gia tư vấn giúp các cơ quan Nhà nước xây dựng một chiến thuật phát triển kinh tế phù hợp với địa phương mình.
o Ngay khi có khủng hoảng kinh tế thì Chính phủ Nhật Bản cũng chuẩn bị sẵn sàng để gửi các chuyên gia kinh tế của họ sang tư vấn cho các nước bạn nhằm hạn chế tối đa các thiệt hại do khủng hoảng gây ra và khắc phục nhanh nhất hậu quả đảm bảo cho nền kinh tế phát triển ổn định.
2.5.2.2 Phát triển ổn định
1) Vai tro của Nhật Bản2
a) Nhật Bản đóng vai trò như một người tiên phong hướng dẫn cho các nước khác trong khu vực gia nhập vào nền kinh tế thị trường ngày càng được đa phương hóa mạnh mẽ trên thế giới.
b) Nhật Bản chịu sự phụ thuộc mạnh mẽ vào các quốc gia khác về các phương diện tài nguyên, năng lượng, thực phẩm, vì thế việc dùng vốn ODA để bảo đảm cho các nền kinh tế khác phát triển ổn định đặc biệt đối với các nước trong khu vực cũng chính là tạo điều kiện cho Nhật Bản duy trì nền kinh tế trong nước, đem lại lợi ích cho nhân dân Nhật Bản.
c) Nhật Bản phân tích nền kinh tế của các nước cần nhận viện trợ để có thể tư vấn giúp họ cải tiến môi trường đầu tư sao cho vừa đem lại lợi ích cho nước nhận viện trợ vừa có lợi cho các doanh nghiệp Nhật Bản.
d) Đông Nam Á là một trong những môi trường đầu tư Nhật Bản dùng viện trợ ODA của mình để xây dựng mối quan hệ bạn hàng giữa các nước trong khu vực, giúp cho hàng hóa, lao động, vốn, thông tin được lưu thông tốt đẹp.
2) Hành động
a) Hiện nay ở khu vực Đông Nam Á hiện có rất ít quốc gia có kinh tế có thể tự đứng vững dựa trên tiền thuế và vốn quốc gia, song để phát triển kinh tế bền vững đòi hỏi các quốc gia này cần phải có một cơ sở hạ tầng tối thiểu để thu hút các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Từ nhu cầu kể trên hàng năm, Nhật Bản dùng ODA viện trợ cho hàng loạt các công trình cơ sở hạ tầng như: đường sá, cầu cống, hải cảng, sân bay, … ngoài ra còn có trạm thu phát sóng, các thiết bị dẫn dầu, dẫn gas, các cơ sở hạ tầng phục vụ công nghệ thông tin,…
b) Phát triển nguồn lực con người: thông qua giáo dục, đào tạo đội ngũ cán bộ trình độ đại học và trên đại học, đội ngũ nhân lực tay nghề cao trên mọi lĩnh vực không chỉ ở kỹ thuật, công nghệ thông tin mà còn ở các lĩnh vực xã hội, văn hóa, ngôn ngữ, …
c) Hỗ trợ cho việc tăng cường hợp tác kinh tế khu vực, các nước trong khu vực đồng thời trở thàng những bạn hàng tin cậy, Nhật Bản đã hỗ trợ cho các nước trong việc phát triển tổ chức ASEAN, các ASEAN+1, ASEAN+1+1, ASEAN+1+1+1, hỗ trợ các nước xây dựng một môi trường đầu tư sao cho có lợi ích cao nhất cho khu vực, và xây dựng các tiêu chuẩn hàng hóa, chất lượng sản phẩm phù hợp với chuẩn quốc tế.
2.5.2.3 Các vấn đề mang tính toàn cầu
Các vấn đề mang tính toàn cầu bao gồm: (1) hiệu ứng nhà kính, vấn đề tái sử dụng rác, và vấn đề tiết kiệm năng lượng, (2) ô nhiễm nguồn nước, ô nhiễm không khí và vấn đề rác thải, (3) bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.
a) Hỗ trợ các quốc gia thiết lập các thể chế và luật định nhằm bảo vệ tài nguyên môi trường, xây dựng các cơ sở phục vụ cho công tác bảo vệ môi trường như: các trạm kiểm lâm, các máy đo nồng độ ô nhiễm nước, …
b) Nhật Bản đưa ra những kế hoạch và chương trình bảo vệ môi trường và phối hợp hành động cùng các quốc gia phát triển nhằm không chỉ bảo vệ môi trường của quốc gia mà còn có thể bảo vệ môi trường toàn cầu.
c) Nâng cao ý thức bảo vệ môi trường thông qua các hội thảo, chuyên đề, tuyên truyền và giáo dục trên các phương tiện thông tin, từ các trường học, đến tận những vùng sâu vùng xa.
2.5.2.4 Bảo vệ hòa bình
Sau chiến tranh thế giới thứ 2, nhân loại đứng trước một khung cảnh tang thương từ sự giết chóc, tàn sát và xung đột. Hầu như tất cả các quốc gia Đông Nam Á đều là nạn nhận của cuộc chiến này. Vì thế, trong vai trò là một nước bại trận sau chiến tranh và là một quốc gia có nền kinh tế lớn thứ 2 trên thế giới, Nhật Bản đã từng bước thực hiện việc bảo vệ hòa bình, ổn định trong khu vực. Các nguồn vốn ODA Nhật Bản tài trợ cho các nước không nằm ngoài mục đích ngăn chặn xung đột và tái xung đột.
o Hỗ trợ các nước phát triển kinh tế bằng các hình thức như trên
o Khắc phục hậu quả sau chiến tranh, bù đắp những mất mát mà các quốc gia này đã phải gánh chịu.
o Nhật Bản thực hiện các cam kết về việc viện trợ lâu dài, liền mạch tuỳ theo tình hình cụ thể ở từng thời điểm của các bên.
2.5.1 Mục đích bảo vệ con người
1. Chính sách của Chính phủ Nhật Bản
a) Trong những năm gần đây, chưa bao giờ loài người đước chứng kiến một quá trình toàn cầu hoá diễn ra mạnh mẽ đến thế. Cùng với sự phát triển toàn cầu đó, hàng loạt các vấn nạn cũng có cơ hội “toàn cầu hoá”, đó chính là đại dịch HIV, AIDS, khủng bố, phân biệt sắc tộc, khủng hoảng kinh tế, nội chiến, …
b) Chính phủ Nhật Bản cũng xác định vai trò của mình như một quốc gia có tiềm lực kinh tế lớn và dùng nó để bảo vệ con người khỏi những khủng bố, tội phạm quốc tế, thiên tai, ô nhiễm môi trường,… và giúp con người thoát khỏi đói nghèo, lạc hậu, …
c) Trong các chính sách viện trợ ODA nhằm mục đích bảo vệ con người Nhật Bản cũng đưa ra 4 vấn đề ưu tiên lớn đó là: “xoá đói giảm nghèo”, “phát triển ổn định”, “chú trọng vào các vấn đề có tính toàn cầu”, và “hoà bình”
2. Hành động
a) Chính phủ thông qua đối thoại với các quốc gia cần nhận viện trợ ODA nhằm xác định một cách chính xác nhất nhu cầu của người dân, sau đó hoạch định những chương trình chính sách cụ thể cho từng nước. Ví dụ như đối với quốc gia Indonesia, là một đảo quốc thường xuyên phải hứng chịu rất nhiều thiên tai như: bão, lũ, động đất, sóng thần, núi lửa, … Năm 1995, Chính phủ Nhật Bản đã chi 55,01 triệu USD cho 1 dự án đóng các tàu cứu nạn thiên tai ngoài biển khơi cho Indonesia và 44,05 triệu USD cho các dự án chống thiên tai núi lửa của 2 ngọn núi Merapi va Semeru chiếm gần 4% ODA cả năm của nước này. Trong khi ở các nước như Lào, do vị trí địa lí khá đặc biệt nên đất nước này thường ít chịu hậu quả của lũ lụt, động đất, núi lửa,… vì thế mà ODA giành cho phòng chống và khắc phục hậu quả thiên tai của Lào gần như 0%.
b) Đối với các quốc gia chưa thực sự mạnh về mặt hành chính, Chính phủ Nhật Bản cũng chủ trương giúp họ tăng cường công suất hoạt động của bộ máy Nhà nước và củng cố an toàn đường biên giới. Đây cũng là một trong những chính sách nhằm bảo vệ con người song Chính phủ Nhật Bản cũng đưa ra những nguy cơ về việc ODA trong lĩnh vực này có khi lại không trực tiếp có lợi cho người dân. Do đặc điểm khá ổn định nên ODA Nhật Bản thường không sử dụng cho mục đích này ở Đông Nam Á.
c) Chính phủ Nhật Bản xác định rõ: con người không chỉ là đối tượng nhận viện trợ mà còn là động lực cho sự phát triển của một quốc gia, do đó để hỗ trợ thiết thực cho một quốc gia thì không thể thiếu đi vai trò của giáo dục và dạy nghề, cùng với các dịch vụ cần thiết khác như: y tế, các viện nghiên cứu, các trụ sở hành chính, …
d) Chính phủ cũng đưa ra các chính sách viện trợ ODA giúp cho những người có nguy cơ bị đe doạ bởi một số các hiểm hoạ. Ví dụ như hàng năm, Nhật Bản đều có khoản viện trợ cho Philipines nhằm phát triển việc sản xuất lương thực trong nước: 1996: 16,05 triệu USD, 1997: 15,5 triệu USD, 1998: 17,5 triệu USD.
e) Các nhà viện trợ ODA Nhật Bản cũng chính là những người tích cực nhất trong việc bảo tồn văn hoá truyền thống đặc biệt là khu vực Đông Nam Á, cái nôi của văn minh thế giới với những nền văn hoá lớn như: Trung Quốc, Việt Nam, … những công trình kiến trúc tuyệt đẹp như Angkorvat, Vạn lý trường thành, … và hàng loạt những phong tục tập quán tốt đẹp. Song trong qua trình viện trợ ODA, Chính phủ Nhật Bản cũng đã thực hiện những động thái hết sức quan trọng đó là phân biệt giữa những mỹ tục và hủ tục, làm sao để bảo vệ tốt nhất cho quyền lợi của con người.
f) Với đặc điểm là một khu vực có vị trí địa lí phức tạp, nhiều vùng đất còn xa xôi, hoang dã vì thế mà để tất cả những chính sách có thể trở thành hiện thực và có hiệu quả, Nhật Bản đã cung cấp một số lượng lớn các chuyên gia trên nhiều lĩnh vực: kinh tế học, xã hội học, nhân học,… , hoạt động “xuyên địa hình” nhằm hỗ trợ một cách tốt nhất cho các quốc gia.
2.5.2 Chính sách được ưu tiên
2.5.2.1 Xoá đói giảm nghèo
1) Vai trò của Nhật Bản
o Theo ước tính ở các quốc gia đang phát triển có khoảng 1,1 tỉ người sống trong cảnh đói nghèo với thu nhập bình quân dưới 1 US$/ 1 ngày. Mục tiêu Phát triển trong Thiên niên kỷ mới của Thế giới tháng 9 năm 2000 đã đề ra mục tiêu đến năm 2015 phải thực hiện thành công xoá đói giảm nghèo, bình đẳng nam nữ, chống đại dịch HIV/AIDS, y tế và giáo dục. ODA Nhật Bản thực hiện tại Đông Nam Á cũng nhằm hướng tới mục tiêu này.
o Chính phủ Nhật Bản cho rằng vấn nạn nghèo đói không chỉ dừng lại ở vấn đề thu nhập ít hay tiêu dùng thấp mà còn là ở vấn đề mang tính chính trị và xã hội như việc thi61 các phương tiện và cơ sở để có thể sử dụng các dịch vụ công cộng, trường học bệnh viện, … Và viện trợ chính để xóa đói giảm nghèo phải vừa bao gồm việc phát triển kinh tế vừa phát triển xã hội, ví dụ như: vừa viện trợ không hoàn lại cho kinh tế vừa phải dùng vốn ODA để nâng cao kiến thức xã hội cho nhân dân, đồng thời xây dựng đường sá, cầu cống, bệnh viện, trừơng học không chỉ ở những đô thị mà còn ở những vùng sâu vùng xa nơi mà tỷ lệ dân nghèo cao.
o Những vấn đề phức tạp và mang tính đặc thù ở từng nơi khiến cho nguyên nhân dẫn đến đói nghèo của các quốc gia là hoàn toàn khác nhau, đòi hỏi một chính sách viện trợ áp dụng riêng biệt cho từng quốc gia. Ví dụ như Indonesia là một quốc gia với hơn 80 % dân số là người theo Đạo Hồi, do đó việc viện trợ ODA cho dân nghèo ở quốc gia này cũng phải tính đến các yếu tố như thực phẩm không phải là thịt heo, yếu tố phân biệt nam nữ trong tôn giáo này cũng đòi hỏi các công trình kiến trúc khi xây dựng cũng phải hết sức khéo léo và tinh tế, tránh gây khó khăn cho những người sử dụng.
2) Hành động
a) Hỗ trợ lực lượng chuyên gia “xuyên địa hình” nhằm tăng cường tìm hiểu nguyên nhân đói nghèo mà qua mỗi quốc gia Đông Nam Á lại thay đổi hết sức phức tạp, đồng thời thực hiện kênh liên kết thông tin với chính phủ nước sở tại, các viện nghiên cứu, các công trình nghiên cứu cá nhân trong và ngoài nước. Ví dụ như đối với vấn đề HIV/AIDS ở Việt Nam, một số lượng lớn những người bị nhiễm HIV/AIDS là gái mãi dâm sống trôi dạt ở những địa bàn miền núi gần biên giới, những nỗ lực nhằm giảm nguy cơ lây lan đại dịch ở khu vực này là hết sức khó khăn do địa hình trắc trở, trình độ hiểu biết của người dân chưa cao, cơ chế quản lí cũng còn lỏng lẻo, do đó để vốn ODA có thể viện trợ cho chương trình ngăn chặn đại dịch ở khu vực này có hiệu quả buộc các nhà nghiên cứu phải tìm hiểu và giải quyết nhiều vấn đề liên quan như nguồn gốc, cách thức hoạt động của gái mãi dâm, địa hình khu vực, nâng cao hiểu biết của người dân và giáo dục cách phòng chống cho người dân địa phương song đồng thời cũng phải tránh thái độ kỳ thị đối với những nạn nhân của đại căn bệnh thế kỷ này.
b) Trực tiếp giúp đỡ những người nghèo
o Phát triển các công trình công cộng ở những khu dân cư nghèo như công trình trường học, bệnh viện, nhà ở, công trình nước sạch, điện khí hoá, các sân bay, hải cảng, phương tiện giao thông, liên lạc, … Ví dụ dự án phát triển hệ thống đường ray xe điện ngầm ở Manila( Philipines) với kinh phí ODA (vốn ODA) là 263,44 triệu USD.
o Nâng cao mức thu nhập và tiêu dùng cho sinh hoạt của người dân thông qua việc xây dựng các chợ, siêu thị, khu nuôi thả cá, đường nông thôn, hệ thống tưới tiêu, hỗ trợ các dự án kinh doanh vừa và nhỏ, tạo công ăn việc làm, nâng cao tay nghề cho dân nghèo nông thôn.
o Thực hiện việc hỗ trợ cho dân nghèo trước nguy cơ như khủng hoảng kinh tế, tội phạm, thiên tai, tệ nạn xã hội, … thông qua các hình thức như bảo hiểm lao động, trợ cấp thất nghiệp, tăng cường dinh dưỡng cho trẻ. Trong cơn động đất Sumatra và sóng thần đã ảnh hưởng nặng nề tới các nước trong khu vực như Indonesia, Philippines, …
c) Xoá đói giảm nghèo thông qua phát triển kinh tế
o Tạo công ăn việc làm, chú trọng hỗ trợ cho các cơ sở sản xuất vừa và nhỏ nhằm tạo tối đa công ăn việc làm song đồng thời cũng chú trọng đến việc bảo đảm an toàn lao động và điều kiện lao động thuận lợi. Chính phủ Nhật Bản cũng đề cao việc phát triển du lịch nhằm thu hút các nhà đầu tư nước ngoài đối với một ngành dịch vụ cực kì lợi nhuận trong khi khu vực Đông Nam Á lại là một vùng đất đầy tiềm năng.
o Phát triển cân bằng và đồng đều giữa các khu vực: đồng thời với tốc độ phát triển nhanh ở các khu đô thị triệu dân thì ở nông thôn đang phải đối mặt với tình trạng lực lượng lao động trẻ bỏ quê hương đến các thành phố tìm kiếm cơ hội, dẫn đến một nguy cơ trước mắt là nghề nông dần bị bỏ quên và một tương lai xã hội không đủ cung cấp cho nhu cầu lương thực trong nước. Chình phủ Nhật Bản cũng đã dành một số lượng vốn ODA nhất định cho việc phát tểin nông nghiệp và công tác nghiên cứu cây trồng, kĩ thuật canh tác, … đồng thời phát triển lưu thông và phấn phối sản phẩm.
d) Hỗ trợ cho việc xây dựng các thể chế, chính sách phát triển kinh tế ở các quốc gia đang phát triển
o Viện trợ xây dựng các cơ quan Nhà nước ở khắp các địa phương nhằm đưa người nghèo đến gần các hoạt động hành chính và chính trị hơn để họ có những kiến thức rõ ràng về luật pháp, quyền hạn và nghĩa vụ công dân, quyền con người, …
o Hỗ trợ trong việc nâng cao hệu quả làm việc của các cơ quan hữu quan, tư vấn và hỗ trợ các chuyên gia tư vấn giúp các cơ quan Nhà nước xây dựng một chiến thuật phát triển kinh tế phù hợp với địa phương mình.
o Ngay khi có khủng hoảng kinh tế thì Chính phủ Nhật Bản cũng chuẩn bị sẵn sàng để gửi các chuyên gia kinh tế của họ sang tư vấn cho các nước bạn nhằm hạn chế tối đa các thiệt hại do khủng hoảng gây ra và khắc phục nhanh nhất hậu quả đảm bảo cho nền kinh tế phát triển ổn định.
2.5.2.2 Phát triển ổn định
1) Vai tro của Nhật Bản2
a) Nhật Bản đóng vai trò như một người tiên phong hướng dẫn cho các nước khác trong khu vực gia nhập vào nền kinh tế thị trường ngày càng được đa phương hóa mạnh mẽ trên thế giới.
b) Nhật Bản chịu sự phụ thuộc mạnh mẽ vào các quốc gia khác về các phương diện tài nguyên, năng lượng, thực phẩm, vì thế việc dùng vốn ODA để bảo đảm cho các nền kinh tế khác phát triển ổn định đặc biệt đối với các nước trong khu vực cũng chính là tạo điều kiện cho Nhật Bản duy trì nền kinh tế trong nước, đem lại lợi ích cho nhân dân Nhật Bản.
c) Nhật Bản phân tích nền kinh tế của các nước cần nhận viện trợ để có thể tư vấn giúp họ cải tiến môi trường đầu tư sao cho vừa đem lại lợi ích cho nước nhận viện trợ vừa có lợi cho các doanh nghiệp Nhật Bản.
d) Đông Nam Á là một trong những môi trường đầu tư Nhật Bản dùng viện trợ ODA của mình để xây dựng mối quan hệ bạn hàng giữa các nước trong khu vực, giúp cho hàng hóa, lao động, vốn, thông tin được lưu thông tốt đẹp.
2) Hành động
a) Hiện nay ở khu vực Đông Nam Á hiện có rất ít quốc gia có kinh tế có thể tự đứng vững dựa trên tiền thuế và vốn quốc gia, song để phát triển kinh tế bền vững đòi hỏi các quốc gia này cần phải có một cơ sở hạ tầng tối thiểu để thu hút các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Từ nhu cầu kể trên hàng năm, Nhật Bản dùng ODA viện trợ cho hàng loạt các công trình cơ sở hạ tầng như: đường sá, cầu cống, hải cảng, sân bay, … ngoài ra còn có trạm thu phát sóng, các thiết bị dẫn dầu, dẫn gas, các cơ sở hạ tầng phục vụ công nghệ thông tin,…
b) Phát triển nguồn lực con người: thông qua giáo dục, đào tạo đội ngũ cán bộ trình độ đại học và trên đại học, đội ngũ nhân lực tay nghề cao trên mọi lĩnh vực không chỉ ở kỹ thuật, công nghệ thông tin mà còn ở các lĩnh vực xã hội, văn hóa, ngôn ngữ, …
c) Hỗ trợ cho việc tăng cường hợp tác kinh tế khu vực, các nước trong khu vực đồng thời trở thàng những bạn hàng tin cậy, Nhật Bản đã hỗ trợ cho các nước trong việc phát triển tổ chức ASEAN, các ASEAN+1, ASEAN+1+1, ASEAN+1+1+1, hỗ trợ các nước xây dựng một môi trường đầu tư sao cho có lợi ích cao nhất cho khu vực, và xây dựng các tiêu chuẩn hàng hóa, chất lượng sản phẩm phù hợp với chuẩn quốc tế.
2.5.2.3 Các vấn đề mang tính toàn cầu
Các vấn đề mang tính toàn cầu bao gồm: (1) hiệu ứng nhà kính, vấn đề tái sử dụng rác, và vấn đề tiết kiệm năng lượng, (2) ô nhiễm nguồn nước, ô nhiễm không khí và vấn đề rác thải, (3) bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.
a) Hỗ trợ các quốc gia thiết lập các thể chế và luật định nhằm bảo vệ tài nguyên môi trường, xây dựng các cơ sở phục vụ cho công tác bảo vệ môi trường như: các trạm kiểm lâm, các máy đo nồng độ ô nhiễm nước, …
b) Nhật Bản đưa ra những kế hoạch và chương trình bảo vệ môi trường và phối hợp hành động cùng các quốc gia phát triển nhằm không chỉ bảo vệ môi trường của quốc gia mà còn có thể bảo vệ môi trường toàn cầu.
c) Nâng cao ý thức bảo vệ môi trường thông qua các hội thảo, chuyên đề, tuyên truyền và giáo dục trên các phương tiện thông tin, từ các trường học, đến tận những vùng sâu vùng xa.
2.5.2.4 Bảo vệ hòa bình
Sau chiến tranh thế giới thứ 2, nhân loại đứng trước một khung cảnh tang thương từ sự giết chóc, tàn sát và xung đột. Hầu như tất cả các quốc gia Đông Nam Á đều là nạn nhận của cuộc chiến này. Vì thế, trong vai trò là một nước bại trận sau chiến tranh và là một quốc gia có nền kinh tế lớn thứ 2 trên thế giới, Nhật Bản đã từng bước thực hiện việc bảo vệ hòa bình, ổn định trong khu vực. Các nguồn vốn ODA Nhật Bản tài trợ cho các nước không nằm ngoài mục đích ngăn chặn xung đột và tái xung đột.
o Hỗ trợ các nước phát triển kinh tế bằng các hình thức như trên
o Khắc phục hậu quả sau chiến tranh, bù đắp những mất mát mà các quốc gia này đã phải gánh chịu.
o Nhật Bản thực hiện các cam kết về việc viện trợ lâu dài, liền mạch tuỳ theo tình hình cụ thể ở từng thời điểm của các bên.
Sửa lần cuối bởi điều hành viên:
Bài viết liên quan
Được quan tâm
Bài viết mới
